WarmingUp

WarmingUp is een groot onderzoekprogramma waarin onderzoeksorganisaties, bedrijven en overheden samen werken aan de vraag centraal hoe collectieve warmtesystemen betrouwbaar, duurzaam en betaalbaar kunnen worden ontwikkeld en ingezet. Het programma omvat zowel technische vraagstukken als thema’s rondom sociaal maatschappelijke inpassing. 

Saxion is betrokken bij 5  deelonderzoeken binnen het programma.

1. Er wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een Design Toolkit. Dit is een software-pakket dat ontwerpers helpt warmtenetten te ontwerpen die toekomst bestendig zijn dus duurzaam, betaalbaar en flexibel. De software kan worden ingezet over het gehele ontwerp traject van een warmtenet, startend met het ontwerp, tot aan het optimaliseren van het warmtenet. Met behulp van de software kan het warmtenet grafisch worden weergeven op een kaart, er kan een keuze worden gemaakt uit de diverse aanwezige warmtebronnen. Het model voorziet in de invoer van het leidingen deel van het net en er kunnen diverse warmtegebruikers worden toegevoerd. Het warmtenet kan vervolgens dynamisch, dus tijdsafhankelijk worden doorgerekend. Met behulp van de tool kan het net worden geoptimaliseerd: voorbeelden zijn de effecten van bijvoorbeeld warmtebuffers, regelaars, maar ook bepaalde type regelingen. Saxion werkt mee aan het testen van de software en past deze toe in praktijkgerichte cases.

2. Er wordt ook gewerkt aan het voorkomen van pieken in de warmtevraag. Om warmtenetten zo efficiënt en duurzaam mogelijk te maken, is het belangrijk dat de warmtevraag stabiel is met zo min mogelijk pieken in de ochtend en avond. Een manier om dit te doen is vraagsturing, daarbij wordt onderzocht wat de mogelijkheden zijn om het warmtegebruik van klanten te verplaatsen naar een ander tijdstip. Daarbij is het ook belangrijk, hoe klanten hiertegenover staan en wat de effecten op de duurzaamheid en de kosten zijn. Dit wordt gedaan op basis van theoretisch onderzoek maar ook met experimenten.
meer informatie over warming up zie:  https://www.warmingup.info/

3. Omdat collectieve warmtenetten een grote rol spelen in de ambitie om woningen aardgasvrij te maken, zal op grote schaal een overstap nodig zijn van aardgas naar collectieve warmtenetten. Acceptatie van bewoners voor zo’n overstap is niet vanzelfsprekend. Saxion is betrokken bij dit WarmingUp project dat werkt aan een beter begrip van bewonersacceptatie, en aan werkwijzen die het acceptatieniveau kunnen vergroten. 

In dit project werkt Saxion samen met de kennispartners aan het bouwen van inzichten aan de hand van literatuurstudie, enquêtes en workshops en interviews met betrokken partijen om te komen tot een handboek. Saxion studenten hebben een deel van de analyse uitgevoerd van data uit de enquête over factoren die de acceptatie mogelijk beïnvloeden. 

4. Elke gemeente dient voor eind 2021 in een warmtetransitievisie (WTV) aan te geven wat haar beleid is om uiterlijk 2050 alle woningen van het gas te hebben gehaald. Voor een groot deel van de bestaande bouw van vóór circa 1990 is een warmtenet daarvoor de maatschappelijk meest kosteneffectieve oplossing. Dit betekent dat er een uitdagend opschalingsvraagstuk voor warmtenetten ligt. In het kader van WarmingUp is voor 12 gemeenten onderzocht op welke wijze zij in hun (concept) WTV het opschalingsvraagstuk voor collectieve warmtevoorziening denken aan te pakken. Voor een gemeente betekent dat keuzes maken voor een passende rol en mate van regie, en ook voor beleidsinstrumenten die worden gehanteerd. De mogelijkheden om te sturen op de inpassing in ruimtelijk beleid worden daarmee beïnvloed. In dit WarmingUp project worden lessen getrokken op basis van ervaringen met verschillende regiemodellen. Saxion brengt kennis in op basis van case studies, expertise uit netwerken met gemeenten en energiebedrijven, en ervaring met projecten voor de planning van warmtenetten.

5.In de ontwikkeling van projecten voor de totstandkoming van collectieve warmtenetten kan de trekkende rol worden opgepakt door gemeenten, warmtebedrijven of bewonersinitiatieven. Het is nu urgent dat de bestaande verkenningen en projectinitiatieven zo veel mogelijk komen van een idee tot concrete plannen en contracten. In dit WarmingUp project worden inzichten uit de praktijk en literatuur samengebracht om dit proces waarin partijen samenwerken te ondersteunen. Welke basisvoorwaarden zorgen dat het proces succesvol doorlopen wordt? Het ervaringenboek en het handboek dat dit project ontwikkelt ondersteunen bewonersinitiatieven en gemeenten in het maken van geïnformeerde keuzes. Saxion medewerkers en studenten dragen bij aan dit project met case studies van concrete situaties waarin warmtenetten worden ontwikkeld.

Resultaten:

In één hoofdpresentatie en drie casus presentaties zijn de resultaten van dit project, en specifiek afgelopen jaar weergegeven:

• Presentatie-Eindrapportage aanscherping handelingsperspectieven bewonersacceptatie
• Casus presentatie Apeldoorn
• Casus presentatie Rotterdam
• Casus presentatie Zutphen
• Rapport 6A Bewonersacceptatie
• Saxion -perspectieven bewoners warmtenetten -casuspresentatie Apeldoorn WU6A
• Saxion rollen en samenwerking in de warmtetransitie-cases  Apeldoorn WU6B
• Saxion cases WarmingUp 6B Apeldoorn 9-12-2022 
• Saxion notitie ruimtelijke ordening en warmtenetten WU6C
• WU6A eindrapportage aanscherping handelingsperspectieven bewonersacceptatie
• WU6A van Aalderen handelingsperspectieven-warmteactoren WarmingUp (2021)
• WU6B WarmingUp handboek ontwikkeling warmtenetten 2023
• WU6C Strategieën voor opschaling en verkennig designstoolkit transitiepaden
• WU6D 2023 Baten van vraagsturing in warmtenetten
• WU6D Bereidheid bewoners om mee te doen aan vraagsturing warmte
• WUP6C Handvatten voor de inpassing van warmtenetten in de ondergrond (december 2022)

Partners:

TNO, Deltares, warmtenetwerk, platform geothermie, CE Delft, IF technology, thermaflex, STOWA, warmtenetbedrijven Nederland (o.a. EN-Natuurlijk, Vattenfal), gemeenten (o.a. Rotterdam, Amsterdam), BodemenergieNL, e.a.

Subsidie:

MMIP