Een effectieve interventie bij complexe scheidingen waarbij justitie en sociaal werk samenwerken?
Omschrijving
Scheidingen komen veel voor in Nederland. Voor kinderen die hierbij betrokken zijn, is het belangrijk dat een scheiding goed verloopt. Als dit zo is, hoeven kinderen geen schade te ondervinden van de scheiding. Helaas verlopen scheidingen niet altijd goed en in 20% van de scheidingen loopt het uit op een vechtscheiding (verder: conflictscheiding). In die situatie zijn er veel en soms langdurige negatieve gevolgen voor de betrokken kinderen. Om gezinnen te ondersteunen die in een conflictscheiding zijn verwikkeld, bestaan verschillende initiatieven. Eén van de initiatieven is BRAM. Het doel van BRAM is om de schade voor kinderen die betrokken zijn bij een conflictscheiding te beperken. Het belangrijkste hierbij is het verminderen van de langdurige conflicten tussen de ouders.
BRAM is in 2013 in de regio Twente gestart als een samenwerkingsverband tussen Begeleide Omgangs Regeling (BOR), Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en het Algemeen Maatschappelijk Werk om complexe echtscheidingsproblematiek aan te pakken. BRAM bestaat zowel uit een ketenaanpak als een inhoudelijk hulpverleningstraject aangeboden door getrainde social work professionals die werkzaam zijn bij één van de drie Twentse maatschappelijk werk instellingen, namelijk Stichting Maatschappelijke Dienstverlening Enschede-Haaksbergen (SMD), Wijkkracht Hengelo en Avedan. De samenwerking tussen justitie en hulpverlening heeft als doel om zo snel en zo vroeg mogelijk in te grijpen wanneer een scheiding uit de hand dreigt te lopen zodat zwaardere (mogelijk) specialistische hulp kan worden voorkomen.
Ouders in een scheiding kunnen in aanmerking komen voor het BRAM hulpverleningstraject als het vanwege (ernstige) conflicten niet meer lukt om samen afspraken te maken over de zorg en opvoeding van de kinderen. Tijdens een initiële zitting kunnen zij -op advies van een zittingsvertegenwoordiger- door een kinderrechter worden verwezen naar BRAM. Voor BRAM geldt geen wachttijd. In een beperkt aantal bijeenkomsten (5 à 8 in ongeveer 3 maanden) werken de ouders, onder begeleiding van twee gespecialiseerde social workers, aan het komen tot goed werkende afspraken over de omgang met hun kind(eren). Het doel van het traject is dat ouders minder conflicten hebben, beter communiceren en samenwerken en dat de gezondheid en welbevinden van de betrokken kinderen is verbeterd. De bijeenkomsten hebben een bepaalde opbouw en steunen op uitgangspunten van de systeemtheorie, meerzijdige partijdigheid, de contexttheorie en de theorie van bemiddeling.
Doel
BRAM wordt sinds 2013 uitgevoerd, maar er was nog weinig zicht op de opbrengsten ervan. Hoewel het gevoel in de praktijk sterk leefde dat BRAM werkt, was dit nog niet met data te onderbouwen. Het doel van dit project was tweeledig. Enerzijds wilden de werkzame elementen van BRAM in beeld krijgen en anderzijds wilden we de effectiviteit van BRAM vaststellen. Voor het onderzoek naar de werkzame elementen is zowel gekeken naar de samenwerking in de keten alsook naar het inhoudelijk hulpverleningstraject. Daarvoor zijn verschillende onderzoeksactiviteiten verricht: een literatuuronderzoek, interviews met ouders en focusgroepen met belangrijke stakeholders (rechters, advocaten, hulpverleners, zittingsvertegenwoordigers). De resultaten vanuit de onderzoek zijn gebruikt als input voor het doorontwikkelen van BRAM om ouders passende ondersteuning krijgen.
Hoewel er al veel bekend is over de schadelijke gevolgen van conflicten tussen ouders op de ontwikkeling van de betrokken kinderen, is er nog maar weinig bekend over de werkzame factoren en de effectiviteit van interventies bij conflictscheidingen. Voor het effectonderzoek hebben ouders voor en na het BRAM traject een vragenlijst ingevuld, zodat vastgesteld kon worden of zij na de interventie beter in staat waren met elkaar te communiceren, minder conflicten hadden en beter konden samenwerken rondom de zorg en opvoeding van hun kinderen. Daarnaast is gekeken of de gezondheid en het welbevinden van de betrokken kinderen is verbeterd.
Opdrachtgever
Hogeschool Saxion
Financiering
ZonMw
Partners
Raad voor de kinderbescherming (www.kinderbescherming.nl), Maatschappelijke Dienstverlening Enschede-Haaksbergen (www.SMD.nu), Wijkkracht Hengelo (www.wijkrachthengelo.nl), Avedan (www.avedan.nl), en Hogeschool Saxion (www.saxion.nl)
Looptijd
1-09-2017 tot 1-09-2019
Publicaties
Altena, A., Braun, M., & Ketelaar, N. (2020). Conflictscheidingen en samenwerking in de keten. Pedagogiek In Praktijk. 116, 31-34. Geraadpleegd op: https://onderwijstijdschriftenplein.nl/tplein/pip-pedagogiek-in-praktijk-september-2020-nr-116/
Altena, A., Ketelaar, N., & Braun, M. (2019). BRAM: Een effectieve interventie bij vechtscheidingen waarbij sociaal werk en justitie samenwerken? Deelstudie 1: Een kwalitatieve studie naar de ervaringen van ouders, rechters, zittingsvertegenwoordigers, advocaten en sociaal werkers met de interventie BRAM. Enschede: Lectoraat Social Work, Saxion hogeschool. Geraadpleegd op:
https://www.zonmw.nl/nl/onderzoek-resultaten/jeugd/programmas/project-detail/effectief-werken-in-de-jeugdsector/bram-een-effectieve-interventie-bij-vechtscheidingen-waarbij-justitie-en-sociaal-werk-samenwerken/verslagen/
Altena, A. & Braun, M. (2019). BRAM: Een effectieve interventie bij vechtscheidingen waarbij sociaal werk en justitie samenwerken? Deelstudie 2: een kwantitatieve evaluatiestudie onder ouders die in het verleden BRAM hebben gevolgd. Enschede: Lectoraat Social Work, Saxion hogeschool. Geraadpleegd op:
https://www.zonmw.nl/nl/onderzoek-resultaten/jeugd/programmas/project-detail/effectief-werken-in-de-jeugdsector/bram-een-effectieve-interventie-bij-vechtscheidingen-waarbij-justitie-en-sociaal-werk-samenwerken/verslagen/
Altena, A. & Braun, M. (2019). BRAM: Een effectieve interventie bij vechtscheidingen waarbij sociaal werk en justitie samenwerken? Deelstudie 3: een kwantitatieve studie naar de situatie van ouders voor en na BRAM. Enschede: Lectoraat Social Work, Saxion hogeschool. Geraadpleegd op:
https://www.zonmw.nl/nl/onderzoek-resultaten/jeugd/programmas/project-detail/effectief-werken-in-de-jeugdsector/bram-een-effectieve-interventie-bij-vechtscheidingen-waarbij-justitie-en-sociaal-werk-samenwerken/verslagen/
Altena, A. & Braun, M. (2019). BRAM: Een effectieve interventie bij vechtscheidingen waarbij sociaal werk en justitie samenwerken? Deelstudie 4: Ouders die BRAM hebben gehad vergeleken met ouders die een andere interventie hebben gehad. Enschede: Lectoraat Social Work, Saxion hogeschool. Geraadpleegd op:
https://www.zonmw.nl/nl/onderzoek-resultaten/jeugd/programmas/project-detail/effectief-werken-in-de-jeugdsector/bram-een-effectieve-interventie-bij-vechtscheidingen-waarbij-justitie-en-sociaal-werk-samenwerken/verslagen/
