Melati wil zich inzetten voor achterblijvers van vermissing: ‘Ik heb van mijn verdriet mijn brandstof gemaakt'

“Mijn vader raakte vermist toen ik op de basisschool zat en vandaag de dag weten we nog steeds niet wat er gebeurd is en of hij nog leeft. Als familie blijf je achter en dat brengt veel emotie met zich mee. Het was destijds bovendien moeilijk om passende hulpverlening te vinden. Toen ik ouder was, merkte ik dat ik moeite had met de verwerking en toen ik naar een bijeenkomst ging met mensen die in hetzelfde schuitje zitten, dacht ik: hier wil ik wat mee. Ik dacht er al langer over na om de sociale kant op te gaan, maar toen wist ik het zeker.

Voordat ik aan mijn opleiding bij Saxion begon, heb ik al twee sociale opleidingen gevolgd. Ook heb ik enkele baantjes gehad en stages gelopen binnen het sociale domein. Ik vind het belangrijk om hierin ervaring op te doen. Ik ben iemand die zich graag inzet voor een ander en voor de maatschappij. Die ambitie heb ik al van jongs af aan. Het heeft denk ik te maken met het feit dat ik veel heb meegemaakt. Ik vind dat je zelf een keuze hebt hoe je hiermee omgaat: je kan je laten leiden door negatieve gebeurtenissen uit het verleden of je haalt er juist kracht uit. Ik heb voor het laatste gekozen. Daarbij speelt mee dat mijn ouders niet geschoold zijn. Dat is wel een extra trigger, je wil toch iets bereiken. Ik heb gezien in wat voor een situatie je kunt belanden en een diploma is echt niet alles, maar het biedt wel enige vrijheid en toekomstperspectief.

Als ik kijk naar wat op de lange termijn mijn ambitie is, zou ik het heel gaaf vinden om bij een multinational als Unicef of Amnesty International te werken of bij de overheid. In ieder geval in de hulpverlening en wellicht iets met kinderen. Eerder heb ik al vrijwilligerswerk gedaan in diverse vluchtelingenkampen en een baan waarbij ik me bezighoud met internationale vraagstukken als mensenhandel of kinderprostitutie lijkt me ook erg interessant. Misschien dat ik wel iets meer op beleidsniveau zou willen werken. Ik houd in ieder geval alle opties open. 

Vorig jaar heb ik onderzoek gedaan naar de psychische impact op achterblijvers van langdurig vermisten. Wat doet zo’n vermissing met hen? Uiteindelijk heb je bij iedere vermissing achterblijvers en het is altijd verschrikkelijk, maar de vermissing van een militair die vermist raakt tijdens een oorlog in Afghanistan wordt in de praktijk makkelijker geaccepteerd dan de vermissing van een jong meisje dat op klaarlichte dag verdwijnt. Ik blijf het bijzonder vinden hoe iedere achterblijver anders omgaat met een vermissing. Er is geen goed of fout en iedereen krijgt te maken met een rouwproces. Hoe kan je als hulpverlener een achterblijver hierin het beste begeleiden? 

Ik merkte als snel dat ik hier mee verder wilde. Met behulp van Slachtofferhulp Nederland, diverse onderzoekers van onder meer Rijksuniversiteit Groningen en professionals heb ik me verder in dit thema verdiept en vervolgens heb ik een opzet gemaakt voor een hulpverleningsorganisatie. Ik heb er vertrouwen in dat dit van de grond komt, al moeten er nog veel stappen gezet worden. Ik wil me echt richten op de emotionele gevolgen voor deze onderbelichte doelgroep. Het doel is om achterblijvers handvaten mee te geven hoe zij met het verlies kunnen omgaan. Want hoe verwerk je een verlies als je niet eens weet of iemand leeft of overleden is? Daar wil ik wat mee doen, omdat het zó belangrijk is dat deze groep gehoord wordt. Ik wil hiervoor een-op-eenbegeleiding aanbieden, maar ook systeeminterventies inzetten die gericht zijn op gezinnen en families.

Wat veel mensen bijvoorbeeld niet weten, is dat vermisten geen officiële juridische status hebben. Als iemand vijf jaar vermist is, kun je een verklaring aanvragen van vermoedelijk overlijden, maar als iemand dan terugkomt, heeft diegene niks meer. Hij of zij is dan letterlijk doodverklaard. Wij hebben die eerste vijf jaar met allerlei financiele zaken moeten dealen, doordat de zorgverzekering en hypotheek gewoon doorbetaald moesten worden. Dat heeft een grote impact op mij gehad. Toen ik ging studeren, kreeg ik ook geen aanvullende studiebeurs, want het is niet zo dat ik mijn vader niet ken of dat hij dood is. De optie ‘vermist’ stond er gewoon niet tussen. Je gaat na een vermissing een heel juridisch traject in en daardoor konden ik en mijn familie pas veel later beginnen met de verwerking. Er zijn goede hulpverleningsorganisaties, zoals Slachtofferhulp Nederland, maar het zijn er in mijn ogen te weinig. Het worden er wel meer, maar het zijn slechts enkele die in dit thema gespecialiseerd zijn. De rouwtherapeut is er bijvoorbeeld op getraind om een proces af te sluiten en dat is bij deze doelgroep niet aan de orde. Maar welke tools kun je daar dan wél voor inzetten? Die uitdaging ga ik graag aan.

Bezig zijn met dit onderwerp blijft natuurlijk confronterend. Soms vragen mensen: hoe verwerk je zoiets? Denk je dat hij nog leeft? Ik heb daar zelf ook geen antwoord op, want het blijft een interne strijd met je eigen gedachten en gevoelens. Ik ben van mening dat je het niet kan verwerken, maar dat je er wel mee kunt leren omgaan. Het is denk ik de kunst om goed te beseffen: wat is er eigenlijk gebeurd en welke invloed heeft het op jou als persoon? Ik sta er nu echt niet meer elke dag bij stil dat mijn vader vermist is, maar op het moment dat de vermissing van Anne Faber in het nieuws komt, komt het natuurlijk wel weer even naar boven. In die zin is het wel moeilijk, maar ik denk ook dat ik er door mijn opleiding professioneler mee kan omgaan en het beter kan relativeren.

Vaak denkt men: dit overkomt mij niet. Zo denk ik zelf ook nog vaak genoeg. Hoe treurig het ook is: het heeft me laten beseffen hoe kostbaar het leven is en hoe intens veel pijn het kan doen als een leven wordt weggerukt. Dit maakt dat ik graag het maximale uit mijn leven haal en doe waar ik gelukkig van word. Ik heb van mijn verdriet mijn brandstof gemaakt. 

Uiteindelijk is er voor elke doelgroep specialistische hulpverlening, alleen niet voor achterblijvers van vermisten en uit ervaring weet ik dat bij die groep vaak een heel diepe pijn zit. Ik zie het als de ultieme uitdaging om het onbekende bekend te maken en dat te laten groeien. Daar haal ik de kracht uit.

Toen ik net begon aan de opleiding kreeg ik les van een docent met een bekende naam. Ik dacht: waar ken ik die toch van? Het bleek een van de hulpverleners te zijn die destijds ons gezin heeft geholpen. Toen ik hem dat vertelde, zei hij dat hij het zó fijn vond dat hij heeft kunnen helpen. Ook al was zijn rol maar vijf procent van het geheel, het betekende heel veel voor mij. Het deed me goed hiermee geconfronteerd te worden en het gesprek met hem aan te gaan. Door de eerste stappen die hij destijds gezet heeft, is het balletje gaan rollen. Daarvoor heb ik mijn dankbaarheid uitgesproken en dat is wel het mooiste wat je in de hulpverlening kunt bereiken: een stukje dankbaarheid. We moeten ons bewust blijven wat voor impact je kan hebben als hulpverlener. Het is niet altijd rozengeur en manenschijn, maar weten dat je bijdraagt aan het leven van een ander en het verschil kan maken: dat is uiteindelijk waar ik het allemaal voor doe.