XR-hub in Gezondheid & Welzijn: door de bril van de cliënt

Normaal neemt Maartje Hendriks, docent-onderzoeker bij het lectoraat Technology, Health & Care, zelf vaak de rol van interviewer aan. Maar vandaag zit ze aan de andere kant van de tafel, om te praten over de nieuwe XR-hub in Gezondheid & Welzijn. Voor de duidelijkheid: wat is het verschil tussen een hub en een lab, en waar hebben we nou echt mee te maken? “Officieel heeft Saxion verschillende labs,” zegt Maartje. “Dat is hoe ze worden genoemd. Ook toen wij zijn gestart, hebben we een aanvraag gedaan voor een lab. Maar het XR-lab, waarmee we veel samenwerken, bestond al. Toen vroegen we ons af hoe we konden laten zien dat wij echt iets anders zijn. Het experimenteren en ontwikkelen staat bij ons wat minder op de eerste plaats. Onze focus is het toepassen van XR-technologie, met name in het onderwijs en onderzoek. Dat leidde tot het besef dat we het eigenlijk veel leuker vinden om een hub te zijn. Een plek waar docenten, studenten en onderzoekers bij elkaar komen, en waar XR centraal staat.”

XR. We vragen Maartje om ons geheugen even op te frissen. “XR staat voor extended reality,” vertelt ze. “Dat is een soort parapluterm voor een aantal technologieën. Dan heb je het over virtual reality, waarbij iemand zich volledig in een digitale wereld bevindt. Je hebt ook augmented reality, waarbij je kan denken aan het gebruik van de camera op je telefoon of tablet. Dan kijk je naar de wereld, maar komt er een digitaal laagje overheen te liggen. Mixed reality gaat nog een stap verder. Dan verblijf je in een echte omgeving, waarmee je interactie kunt hebben, maar waar ook weer een digitaal laagje overheen ligt. Ook met alles in die digitale laag kun je vervolgens interactie hebben.”

Fysiotherapie app

Als het gaat over het toepassen van XR, dan gebruiken de onderzoekers van de XR-hub op dit moment vooral de Quest 3 Mixed Reality VR-Headset. “Daar zitten allerlei camera's aan de buitenkant,” vertelt Maartje. “Waardoor je die mixed reality-ervaring kunt hebben. Je hebt echt een bril op, maar die projecteert alles wat de camera’s zien. Ik kan ermee rondlopen, terwijl jij gewoon in beeld blijft. Vervolgens kunnen er allemaal digitale elementen aan de omgeving worden toegevoegd.”

Hoe kan vanuit dit soort technologische mogelijkheden de vertaalslag worden gemaakt naar het domein Gezondheid & Welzijn? Maartje noemt als voorbeeld een applicatie voor fysiotherapie. “Die is voor revalidatie-oefeningen,” licht ze toe. “Daarbij moet je aan een tafel zitten. Met de Quest 3-bril op zie je de omgeving dus nog steeds, maar in de tafel wordt een digitaal gat gemaakt. Ineens verschijnen er dan allemaal voorwerpen, die je naar het gat moet bewegen. Er zijn bijvoorbeeld balletjes die je naar het gat moet róllen, of een katapult die je kunt pakken om ermee te schieten. Hierdoor maakt de speler verschillende motorische bewegingen met de handen. Laatst hebben we enkele studenten kennis laten maken met de applicatie. Ze waren verbijsterd door de variatie aan handelingen die je kunt uitvoeren. De applicatie herkent ook echt je handen wanneer die in beeld komen. Waardoor je dus digitale elementen in beweging kunt brengen.”

Van intensive care tot intakegesprek

Bij het voorbeeld van de fysio-applicatie is het niet zozeer het doel om studenten een oefening te laten doen, maar meer om ze te laten ervaren hoe ze als toekomstige zorgprofessionals technologie kunnen inzetten. Waardoor het ook makkelijker wordt om je in te leven in toekomstige cliënten, die misschien wel voor het eerst met bepaalde technologieën in aanraking komen. Maartje vertelt over een ander onderzoeksproject, dat heeft te maken met IC-patiënten. “Patiënten op de intensive care zijn soms een beetje bang om weer te bewegen,” zegt ze. “Zeker als ze nog overal slangetjes hebben zitten. Maar juist dan is bewegen heel belangrijk, want hoe langer je plat blijft liggen, hoe meer je spierkracht afneemt. Met XR zou je patiënten mee kunnen nemen in een soort game, om ze weer aan het bewegen te krijgen.”

De mogelijkheden van XR voor Gezondheid & Welzijn lijken eindeloos. Er zijn toepassingen denkbaar waarmee je gespreksvaardigheden kunt oefenen; dankzij het gebruik van artificial intelligence krijg je dan ook daadwerkelijk een reactie terug. “Zo kun je een intakegesprek oefenen met een cliënt,” vult Maartje aan. “Of hoe je laaggeletterdheid herkent, en hoe je daarmee omgaat. Dat heeft wat meer te maken met het ontwikkelen van professionele vaardigheden. Wat ook mogelijk is, is beleven hoe het bijvoorbeeld is om dementie te hebben. Met de bril op hoor je dan de gedachten van iemand met dementie, en ervaar je hoe anderen met je omgaan.”

Human- & techminded professionals

Maartje benadrukt dat de XR-hub er zowel voor de Academie Gezondheidszorg (AGZ) als voor de Academie Mens & Maatschappij (AMM) is. Voor AMM kan er bijvoorbeeld worden gedacht aan een XR-toepassing voor het ervaren van situaties van huiselijk geweld. Zoiets kan voor een student Social Work van grote waarde zijn, wederom als een soort training voor het eigen inlevingsvermogen. Het zijn allemaal voorbeelden die passen bij de onderwijsgerichte focus van de XR-hub. Hoe zit het dan met onderzoek, of vraagstukken vanuit de praktijk? “In dat opzicht moeten we nog een beetje onze plek vinden,” zegt Maartje. “We doen al wel onderzoek naar hoe XR-toepassingen worden ervaren door studenten en docenten; wat zij vinden van XR en wat volgens hen de meerwaarde is. Ook voor de praktijk hebben we al een aantal workshops gegeven. Daarnaast kennen we een aantal praktijkorganisaties die al XR-toepassingen gebruiken. We willen vanuit de hub nóg beter laten zien wat onze inbreng kan zijn bij de implementatie van XR.”

Human- & techminded professionals, dat is waar ze naar streven bij het lectoraat Technology, Health & Care. Oftewel: professionals die openstaan voor technologie in de zorg, maar die ook begrijpen hoe je de mens daarbij centraal kunt laten staan. De XR-hub kan in dit verband een helpende hand bieden. Recent is er een vaste locatie voor de hub gevonden in Enschede. Ook zijn er al ideeën genoeg voor XR-toepassingen, zoals een bredere integratie van virtuele lessen Gespreksvaardigheid in het onderwijs. “Ik heb altijd al iets gehad met mensen en technologie,” zo verklaart Maartje haar enthousiasme voor alle ideeën. “Ik vind het mooi om te zien hoe technologie mensen kan helpen.” En waar verwacht ze over vijf jaar te staan met de XR-hub? Maartje: “Een levendige omgeving, dat lijkt me heel mooi. Voor studenten en human- & techminded professionals. Voor de regio hoop ik dat we een soort kenniscentrum worden. Een plek waar je kunt meedenken met ons onderzoek.”

Fotografie: Thomas Busschers