Vandaag is Jaap Knotter geïnstalleerd als lector Technologies for Criminal Investigation. Het moment markeert de start van het nieuwe, gelijknamige én gezamenlijke lectoraat van Saxion en de Politieacademie: “Met dit lectoraat hebben we een unieke combinatie te pakken. Het wordt een broedplaats van onderzoek en ideeën.”
Hij is bepaald geen onbekend gezicht binnen Saxion. Vanaf 2014 bouwde Knotter, parttime gedetacheerd vanuit de Politieacademie bij onze hogeschool aan de onderzoeksgroep Advanced Forensic Technology. Vanaf 2019 werd de samenwerking met de Politieacademie inhoudelijk nog intensiever. Dat resulteert nu in het lectoraat Technologies for Criminal Investigation. “Met onze nieuwe, bredere onderzoeksagenda gaan we techniek en opsporingsvraagstukken verbinden,” aldus Knotter. Als het aan hem ligt, wordt die agenda zelfs het fundament van een organisatie-overstijgend kenniscentrum op het gebied van opsporing. Om de vele goede initiatieven te verbinden, zodat oplossingen en prototypes veel sneller hun weg naar de praktijk vinden.
Bredere onderzoeksagenda
Te beginnen bij het nieuwe lectoraat, met een bredere onderzoeksagenda, waarbij Saxion de speerpunten Veiligheid en Key Enabling Technologies inbrengt. Vanuit de Politieacademie wordt de technologie vervolgens doorontwikkeld om deze toe te kunnen passen in het werkveld van de opsporing, vertelt Knotter. “Het is breder dan de scope die ik voorheen bij Saxion had. Daar lag de focus vooral op het forensisch werk. Met ons nieuwe, gezamenlijke lectoraat pakken we alle takken van de opsporing beet: de tactische opsporing (het reguliere recherchewerk, red.), maar ook de specialistische en bijzondere opsporing. Denk daarbij aan digitale, financiële en heimelijke opsporing. We gaan ons bezighouden met vraagstukken in dat hele domein.”
Het is breder dan de scope die ik voorheen bij Saxion had. Met ons nieuwe, gezamenlijke lectoraat pakken we alle takken van de opsporing beet: de tactische opsporing, maar ook de specialistische en bijzondere opsporing. Denk daarbij aan digitale, financiële en heimelijke opsporing.
Nano als één van de key enabling technologies
Vier onderzoekslijnen vormen de komende jaren de ruggengraat van de activiteiten van het gezamenlijke lectoraat. Ten eerste is dat remote sensing. “We gebruiken kennis uit de nanotechnologie om bestaande detectie- of sensortechnieken te verbeteren en in te zetten bij opsporingstechnieken.” Ook de tweede onderzoekslijn ligt in de nano-hoek. Die richt zich op het real time analyseren van de crime scene. “We nemen dus geen monsters meer mee naar het lab, maar analyseren de situatie ter plekke. Met allerlei lab on a chip-technieken en quantum dots. Bijvoorbeeld om te bepalen hoe oud een vingerafdruk is. Maar ook allerlei reguliere handelingen die normaal in het lab plaatsvinden wil ik ter plekke laten verrichten.” Daarbij verschuift de focus van bewijsvoering naar indicatief onderzoek: in een zo vroeg mogelijk stadium richting geven aan het opsporingsproces, om dat gerichter en sneller vorm te geven. Om rechercheteams beter onderbouwde keuzes te laten maken in welke richting zij het onderzoek sturen.
Robotica voor meer capaciteit en veiligheid
De inzet van robotica, in de derde onderzoekslijn, moet een belangrijk verschil gaan maken bij de huidige capaciteitsproblemen waarmee het opsporingswerk te maken heeft. Vraagstukken worden niet alleen complexer en omvangrijker, het werkveld kampt ook met vergrijzing en uitstroom van professionals. “We gebruiken nu vooral vliegende robotica, in de vorm van drones. Doel is om ook rijdende robotica in te zetten. Dat arsenaal aan hulpmiddelen kan een stuk van de bewaking en scanning opvangen. Net als het betreden van een plaats delict, waarbij er risico’s zijn voor rechercheurs of honden. Sensoren, zoals genoemd in de eerste lijn, worden dan ook weer ingezet bij drones of rijdende robots."
Datascience als ‘must’
Tenslotte is er de onderzoekslijn Datascience in Crime. Met het toenemen van technische mogelijkheden, waaronder sensoren en open source intelligence, groeit ook de hoeveelheid data in het opsporingswerk. “Aan ruwe data heb je niet veel. Met deze lijn concentreren we ons op het veredelen van die data, door er intelligence van te maken. Met technieken als machine learning, deep learning, artificial intelligence en het opbouwen van slimme databases. Dit vakgebied gaat in relatie tot opsporingswerk een enorme vlucht nemen. Een ‘must’ om ons ook op te concentreren.”
Sterke link met het Centrum voor Veiligheid en Digitalisering
Het nieuwe lectoraat zal vanzelfsprekend sterk de verbinding zoeken met een aantal Saxion-lectoraten, maar ook met de Universiteit Twente, vertelt Knotter. “Bijvoorbeeld in het pas opgerichte Centrum voor Veiligheid en Digitalisering in Apeldoorn, (CVD) waarin Saxion, de Politieacademie en ook de Universiteit Twente partners zijn. We gaan fundamentele, wetenschappelijke kennis doorontwikkelingen en deze toepassen op de praktijksituaties waarmee het opsporingsdomein in Nederland wordt geconfronteerd. Door de juiste technieken en werkwijzen te combineren, moet het werk efficiënter, effectiever en veiliger worden.”
Jaap Knotter
Kennis bundelen
Hij noemt het noodzakelijk en zelfs cruciaal dat het opsporingswerk meer slagkracht krijgt. Niet alleen voor burgers. Ook voor instanties, privaat en publiek, die zich vanuit hun eigen expertise met opsporing bezig houden. “We zien nu dat bijvoorbeeld de FIOD, Defensie of de Marechaussee als losse entiteit iets ontwikkelen en kennis opbouwen, waarna die kennisdeling stopt.” Een overkoepelend kennisinstituut kan die impasse doorbreken, volgens Knotter. In het verlengde van óf samen met het CVD: in opsporingsland niet meer op eilandjes blijven zitten, overal het wiel uitvinden. "Er is zoveel kennis in Nederland. Die kunnen we optimaliseren en breed toepasbaar maken voor het opsporingswerk.”
Kansen pakken
Hij hoopt er vanuit het nieuwe lectoraat een belangrijke basis voor te kunnen leggen, zegt Knotter. Daar hoort een brede landelijke samenwerking bij, waarbij een aantal onderzoeksprojecten wat hem betreft al snel kunnen resulteren in prototypes en tools die hun weg naar het werkveld vinden. “We pakken de eerste kansen zo snel mogelijk. Een elektronische neus kan al relatief snel ingezet worden in de handhaving. Voor opsporingsdoeleinden is zo’n object al snel te groot en te zwaar in combinatie met een drone. En dus ontwikkelen voor die toepassing kleinere toepassingen. Vergelijk het met de iPhone 11, 12 of 13, die steeds geavanceerder is geworden.”
Aan ruwe data heb je niet veel. Met deze lijn concentreren we ons op het veredelen van die data, door er intelligence van te maken. Met technieken als machine learning, deep learning, artificial intelligence en het opbouwen van slimme databases. Dit vakgebied gaat in relatie tot opsporingswerk een enorme vlucht nemen. Een ‘must’ om ons ook op te concentreren.
Brede blik
In het nieuwe lectoraat en het gedroomde kennisinstituut gaat het niet sec om het ontwikkelen van de techniek, maar vooral om de brede blik op de sociaal-juridische context waarin deze een plek krijgt, aldus Knotter. “Je moet vooral ook nadenken over vragen als: waar kan ik iets inzetten, waar mag ik dat doen, wat is mijn juridische grond? Dit soort vragen helpen juist de brug te slaan naar implementatie, naar de praktijk. Ik hoop dat we de komende jaren juist die slag kunnen maken. Dat we niet als kamergeleerden in een kantoor blijven zitten. Ik heb goede hoop.”
Broedplek
“Wanneer ik bij de Politieacademie langs de labs loop, zie ik hoe studenten vanuit universiteiten en hogescholen uit heel Nederland al experimenterend en lerend aan dit soort vraagstukken werken. Over hun schouder kijken de zittende rechercheurs mee. Met een twinkeling in hun ogen. Ik zie nieuwe inspiratie ontstaan. En zo moet het ook zijn. Met dit lectoraat hebben we een unieke combinatie te pakken: een plek waarbij Saxion als University of Applied Sciences en de Politieacademie, hét kennisinstituut van de Nederlandse politie, gaan samenwerken. Als broedplaats van onderzoek en ideeën.”
Fotografie: Thomas Busschers
