Saxion ontwikkelt tool die artrose-patiënten helpt bij betere balans in belasten van gewrichten

“We zien dat artrosepatiënten, maar ook professionals als fysiotherapeuten, het lastig vinden om te bepalen wat de juiste balans is tussen het belasten en ontlasten van de gewrichten,” vertelt Remko Soer, associate-lector Datagedreven Gezondheid en Zorg bij het Saxion-lectoraat Smart Health. Vanuit Saxion is hij betrokken bij het LoaD-project dat de komende acht jaar door een groot consortium van onderzoekspartners wordt uitgevoerd. Het onderzoek vindt plaats dankzij een NWA-subsidie van 8,8 miljoen, waarvan Saxion ruim 700.000 euro ontvangt. De rol van Saxion in het onderzoek richt zich voornamelijk op het maken, implementeren en evalueren van een sensor-tool die straks als hulpmiddel door patiënten en professionals gebruikt kan worden.

Pijnlijke en stijve gewrichten

Maar zover is het nog niet. De eerste fase van het LoaD-project richt zich op het volgen van grote cohorten artrosepatiënten, om zoveel mogelijk data te verzamelen. “Als het om artrose gaat, leven er veel vragen,” aldus Remko. “Patiënten weten niet of ze hun pijnlijke en stijve gewrichten rust moeten geven of dat het beter is ze volop in beweging te houden. Ergens tussen die twee uitersten krijgen patiënten vaak uiteenlopende of tegenstrijdige adviezen van professionals. Daarnaast hebben ze hun eigen sociale context. Ze horen in hun omgeving: ‘Doe eens even rustig aan, want je hebt al slijtage,’ terwijl de fysiotherapeut hen een ander advies geeft: ‘U moet van de bank komen en veel meer gaan bewegen.’ Maar eigenlijk weten we met elkaar niet hoeveel beweging goed is voor mensen met artrose. Daar richt zich de centrale onderzoeksvraag ook op.”

Kennis over het kraakbeen

Daarbij draait het om het vergaren van meer kennis over het kraakbeen zelf, aldus Remko. Bijvoorbeeld door te onderzoeken welke belasting schadelijk is voor het kraakbeen, maar ook wat de rol van genetica hierin is. Kortom: is het persoonlijk bepaald wat iemands kraakbeen kan verduren, naast leefstijl en het belastingpatroon? “Ook speelt mee wat iemands coping-stijl is. Hoeveel wil je doen in je leven en wat is de rol van je sociale omgeving? Het spectrum is dus breed: van klein genetisch tot die hele sociale context. We hopen een beeld te krijgen van hoe mensen bewegen en welk effect die beweging heeft op het verloop van de artrose.”

Knie-artrose

Het verzamelen van data, in de eerste fundamentele fase van het onderzoek, vormt de basis voor het praktijkgerichte vervolg: het maken van een tool die voor patiënten en professionals fungeert als beslisondersteuner bij het bepalen van de juiste vorm en hoeveelheid van beweging. Op individueel niveau. Hoe gaat zo’n tool er uitzien? “Het wordt een systeem waarbij we sensoren op het lichaam plaatsen. We focussen ons in eerste instantie op mensen met knie-artrose. De sensoren brengen een aantal parameters van een patiënt in kaart, die gekoppeld worden aan de dataverzameling met gegevens van grote groepen patiënten. Door de situatie van de individuele patiënt te vergelijken met soortgelijke profielen in de database en de uitkomsten met AI steeds preciezer te definiëren, komt de beslistool met feedback op maat. De patiënt krijgt via een app advies over de mate en het soort belasting dat goed bij de persoonlijke situatie past.”

Anders belasten

Daarbij gaat het niet altijd om meer of minder belasting, aldus Remko. “Soms moet het ook gewoon ánders. Stel dat een artrosepatiënt per dag 2000 stappen zet, maar veel traploopt. Het advies kan dan zijn om juist 4000 stappen te zetten, maar het gedoseerd en met minder belasting te doen. Minder die trap op en af bijvoorbeeld. Door continu effecten te blijven meten en conclusies te trekken, maken we de adviestool met AI steeds slimmer. Nieuwe patiënten, met een soortgelijk profiel, profiteren weer van die conclusies.”

Sensoren en AI

Na de eerste fundamentele fase van het onderzoek, waarbij de TU Delft en de Erasmus Universiteit betrokken zijn, gaat Saxion de regie voeren op de praktijkgerichte fase. “Het verzamelen van data en het labonderzoek naar de belasting van het kraakbeen, deels door ook naar de voorspellende waarde van genetica te kijken, ligt bij onze partners. Vanuit Saxion nemen we het voortouw bij de ontwikkeling, implementatie en evaluatie van de tool.” Het lectoraat Smart Health werkt hierin samen met twee andere Saxion-lectoraten: Ambient Intelligence en Sustainable & Functional Textiles. 

Regierol voor het hbo

“Het is bijzonder dat we als hbo-instelling deze specifieke regierol kunnen nemen, in een dergelijk onderzoek,” zegt Remko. “We nemen onze praktijkgerichte blik mee, bij dit soort onderzoeken die voorheen eigenlijk altijd een puur academische insteek hadden. Door onze goede contacten met het werkveld kunnen wij juist in de implementatie- en evaluatiefase veel betekenen. Onze rol bestaat echt uit het implementeren van de kennis die beschikbaar gaat komen na fundamenteel onderzoek op het gebied van artrose.”

Zelfmanagement-tool

Wanneer kunnen we de eerste resultaten verwachten? “We hopen over vier jaar een tool te hebben die op individueel niveau voorspellingen kan doen over de hoeveelheid belasting. Daarna volgt de effectstudie, die ook vier jaar in beslag zal nemen. Het vraagt een lange adem, maar dit soort onderzoeken zijn ontzettend relevant en helpend. Voor de doelgroep en het werkveld. We hopen heel veel kennis op te doen over de progressie van artrose. En over hoe we het verloop van de ziekte zo gunstig mogelijk kunnen beïnvloeden door patiënten op de juiste manier te laten bewegen. Het helpt om de druk op de zorg te verminderen. En we geven mensen een zelfmanagement-tool in handen. Eentje die hen zo goed mogelijk kan ondersteunen in hun beweegpatroon.”

Fotografie: Thomas Busschers