Twentse samenwerking ‘Bouwen aan Human Capital’ moet verduurzaming Nederlandse woningbouw versnellen
Ze schieten als paddenstoelen uit de grond: technologische innovaties die helpen bij de verduurzaming van de woningbouw. Maar zijn er wel genoeg mensen die weten hoe ze ermee moeten werken? Eind dit jaar hoopt Saxion samen met Stichting Pioneering en ROC van Twente enkele interventies te presenteren op het gebied van human resources, die deze innovaties beter moeten laten landen in de Nederlandse bouwkolom. “We willen leren, werken en innoveren met elkaar verbinden.”
Afgelopen januari vond de kick-off plaats van het programma ‘Regionaal bouwen aan Human Capital’ van het Topconsortium voor Kennis en Innovatie in bouwontwerp, bouw en bouwtechniek. Met dit landelijke project wil het consortium de realisatie van een emissievrije, circulaire en klimaatbestendige leefomgeving versnellen door het toepassen van bestaande human capital-instrumenten en -inzichten in de regio.
Het programma wordt landelijk aangestuurd door TNO (de Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek) en regionaal uitgevoerd door vier samenwerkingsverbanden, aangestuurd door evenzoveel innovatiehubs, waaronder Stichting Pioneering in Enschede. Samen met ROC van Twente en Hogeschool Saxion richten zij zich op de verduurzamingsopgave van de woningen van verschillende woningcorporaties.
Andere manier van werken
Want de rijksoverheid is duidelijk: in 2050 moeten alle Nederlandse woningen energieneutraal zijn. En met het huidige verduurzamingstempo gaan we dat niet redden, ziet ook projectleider Ninette de Vos Koelink van Stichting Pioneering. “We zijn er met zijn allen heel hard mee bezig, maar het moet anders”, legt ze uit. “We kunnen het niet op deze manier blijven doen; daar hebben we de grondstoffen en de mensen niet voor. Er zijn mooie ontwikkelingen gaande en er wordt heel veel geïnnoveerd in de bouw, maar wat vrijwel altijd vergeten wordt: er zijn ook mensen nodig die met die innovaties moeten werken.”
Eerder dachten we alleen in taken voor bouwkundigen of taken voor installateurs, maar de vakgebieden lopen in praktijk veel meer door elkaar.
“En dan hebben we het niet alleen over het aantal mensen dat beschikbaar moet zijn”, vult Gerard Salemink van het Saxion-lectoraat Sustainable Building Technology aan, “maar ook over de juiste skills die deze mensen moeten hebben. Als jij bijvoorbeeld altijd cv-ketels hebt geplaatst en je moet nu opeens een hybride warmtepomp installeren, worden er andere dingen van je verwacht. Als we méér huizen willen bouwen of verduurzamen met mínder mensen, gaat dat een andere manier van werken geven: een andere manier van inmeten en installeren, maar ook een andere manier van ontwerpen en calculeren. Eerder dachten we bijvoorbeeld alleen in taken voor bouwkundigen of taken voor installateurs, maar de vakgebieden lopen in praktijk veel meer door elkaar.” De Vos Koelink: “En daarom willen we in dit project intensief samenwerken met alle partners uit de bouwketen.”
Toolbox
Het hele jaar testen de drie Twentse partners enkele bestaande interventies en inzichten op het gebied van human capital, afkomstig uit de toolbox van het Saxion-lectoraat Human Capital van Stephan Corporaal. Bijvoorbeeld de zogeheten learning community, waarbij iedereen die binnen een bedrijf met een specifieke technologische innovatie te maken heeft – van de planner tot de monteur – een bepaalde periode met elkaar samenwerkt om te bedenken hoe ze het proces gaan vormgeven.
“Zo’n leaning community heb je in verschillende varianten, maar we gaan ook kijken naar onboarding-tools, stagemeeloopdagen en serious games. Er zijn heel veel verschillende dingen die je kunt doen”, aldus De Vos Koelink. “En we willen ook het onderwijs vernieuwen.”
Nieuwe werkwijzes door learning communities
Hogeschool Saxion onderzoekt samen met de innovatiehub Stichting Pioneering en ROC van Twente enkele tools en interventies op het gebied van human capital. Karin Louwers, coördinator kennistransfer van de Saxion-academie Business, Buidling & Technology, ziet dat er al veel gedaan wordt op dat gebied. “We hoeven dus niet per se nieuwe tools te ontwikkelen. Er zijn er al heel veel voorhanden, maar we kijken met name naar waar de innovaties zitten. Het moeten projecten zijn waar echt de connectie gemaakt wordt tussen werken, leren en innoveren.”
Een van de tools die onderzocht wordt onder leiding van Louwers is de zogeheten learning community. Hierbij werkt iedereen die betrokken is bij een bepaalde technische innovatie tien tot twaalf weken intensief samen. “Als bijvoorbeeld binnen een installatiebedrijf een nieuwe techniek wordt gebruikt, kan je als management zeggen: red je ermee. Maar je kunt ook een learning community in het leven roepen, waarbij alle mensen die direct betrokken zijn bij dit apparaat of er dagelijks mee werken, samen gaan bedenken: hoe gaan we dit doen, wat hebben we nodig en wat betekent dit voor het gehele proces? Dan ben je dus bijvoorbeeld met iemand van HR, een planner, een tekenaar en een monteur een oplossing aan het bedenken voor een bepaalde uitdaging. ROC van Twente en Saxion leveren een onderzoeker of docent die inhoudelijke kennis heeft én een facilitator: een begeleider die zich niet met de inhoud bezighoudt, maar het proces bewaakt. En op die manier kom je tot een geheel nieuwe processen en werkwijzes.”
“Maar wat het belangrijkste is,” vervolgt Louwers, “is dat de deelnemers een gemeenschappelijke uitdaging hebben. Ze moeten er dagelijks mee te maken hebben, anders hebben ze vaak geen commitment. Mensen moeten echt zelf mee willen werken aan oplossingen.”
Niet alleen de klassieke bouwkundestudent
En dat is waar ROC van Twente een urgente rol speelt, als beroepsopleider voor onder meer de bouw en installatietechniek. Want hoe kom je ook in de toekomst aan voldoende vakmensen, die bovendien met de nieuwste innovaties overweg kunnen? “Het is van groot belang dat die innovaties ingebed raken in het onderwijs”, beantwoordt Harrie Gerrits van ROC van Twente die vraag.
Maar hij ziet ook kansen op het gebied van diversiteit en inclusiviteit. “Het is allang niet meer zoals vroeger, dat we hiervoor bijvoorbeeld alleen maar mannen moeten opleiden. Het omvat zoveel meer.” De Vos Koelink: “Daar zijn jullie heel erg mee bezig: hoe kunnen we ervoor zorgen dat iedereen zich thuis voelt in de opleiding en het werkveld, en dat we bijvoorbeeld ook zij-instromers aantrekken? Dat vind ik een heel mooie ontwikkeling.”
Ook Salemink ziet dat als een mooi doel. “Dat er meer jonge mensen in dit ontzettend uitdagende thema geïnteresseerd raken. En dan dus niet alleen die klassieke bouwkundestudent, maar het is heel belangrijk dat er studenten met diverse achtergronden worden opgeleid.”
Leren, werken en innoveren met elkaar verbinden
Bij alles wat er het komende jaar binnen het project ‘Bouwen aan Human Capital’ gebeurt, worden bedrijven betrokken. En dus hoopt De Vos Koelink op veel animo onder de woningcorporaties en het mkb. “Aan de ene kant omdat daar voor ons heel veel kennis en kunde zit, maar ook omdat deze bedrijven misschien zelf behoefte hebben om zich verder te ontwikkelen op het gebied van innovaties en techniek. Binnen ieder project willen we leren, werken en innoveren met elkaar verbinden.”
“Met onze mbo-opleidingen hebben wij al veel binding met het mkb”, sluit Gerrits af. “Als je dat met elkaar nóg sterker maakt, zet je hier iets heel moois neer.”