EduLARP: een ‘rollenspel’ voor empathische techniekstudenten?

Live Action Role Playing. Kortweg: LARP. Sommige mensen zullen bij die afkorting denken aan een stel fanatiekelingen in een Middeleeuws ridderkostuum, klaar om op een afgelegen grasveld een historische veldslag na te spelen. Met het Nederlandse woord ‘rollenspel’ zou je LARP misschien nog het best kunnen vertalen. Verena Schulze Greiving houdt zich bezig met eduLARP als leermethode in hoger technisch onderwijs. Waarbij het niet gaat om docenten die verkleed voor de klas staan, maar om een beproefde methode die een leerervaring voor studenten kan verbeteren. Een methode die bovendien kan zorgen voor meer inlevingsvermogen, bijvoorbeeld als het gaat over de impact van technologische innovaties op de uiteindelijke doelgroep.

Dankzij de toekenning van een Comeniusbeurs, kan Verena zich anderhalf jaar lang op haar eduLARP-onderzoek richten. De opzet van het onderzoek is al grotendeels uitgewerkt; aan de invulling van het rollenspel wordt nog gesleuteld. Maar Verena weet al wel dat ze niet wil gaan ‘larpen’ in een digitale setting. “We willen het in het echt gaan doen,” zegt ze. “Dat vind ik wel belangrijk. Omdat je dan ín een karakter zit en niet alleen aan een tafel. Je krijgt een rolbeschrijving en de context van een scène, maar de rest mogen de spelers vrij invullen. Je probeert alles echt te voelen. Het achterliggende idee is dat je dan veel beter kunt leren en begrijpen. En het is ook duurzamer: het blijft gewoon beter hangen.”

Inlevingsvermogen voor verantwoorde innovaties

Over de effectiviteit van LARP bij het leren straks meer. Eerst hebben we het over de aanleiding van het onderzoek. Want hoe kom je nou op het idee voor een rollenspel voor technici? “Ik werk nu sinds bijna tien jaar op het grensvlak van technologie, ethiek en sociale wetenschappen,” vertelt Verena. “In het onderwijs heb ik gemerkt dat het heel moeilijk is om bepaalde thema’s aan techniekstudenten uit te leggen. Soms is het ook een beetje vaag, want dan praat je bijvoorbeeld over waardes of over impact voor stakeholders.” Ter illustratie noemt Verena de ontwikkeling van een nieuwe app, waarbij een techniekstudent niet per se direct zal denken aan de impact voor de doelgroep; of nog breder gezien: aan de impact voor de samenleving. Als je zo’n ontwikkeling aanvliegt vanuit de eduLARP-methode, dan probeer je een praktijksituatie zo realistisch mogelijk na te bootsen. Bijvoorbeeld door in de rol van een appgebruiker te kruipen. Op die manier hoopt Verena meer bewustzijn te creëren bij techniekstudenten over de impact die zij met hun praktijkgerichte kennis en vaardigheden kunnen hebben.

‘Ethische en maatschappelijke impact van technologie beleven’, dat is de titel die aan het Comeniusproject is gegeven. Het is een onderzoek in het kader van Responsible Research and Innovation (RRI), het concept waarmee de Europese Unie verwijst naar wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen die rekening houden met mogelijke effecten op het milieu en de samenleving. Als we al pratend verder inzoomen op de inhoud van het onderzoek, valt het begrip embodied learning: een onderwijsmethode die tot nu toe vooral wordt toegepast in het primair onderwijs. In de kern gaat het bij embodied learning over het actief gebruiken van het lichaam om effectief te kunnen leren. Over LARP in het onderwijs zegt Verena: “Het wordt hier in Nederland nog niet zo vaak gebruikt, maar je hebt in Scandinavië scholen die alleen maar die methode gebruiken. Dus daar is het echt een onderwijsconcept dat in de praktijk wordt toegepast. En ja, ik vind het ook wel een krachtig idee.”

Naaldoos injecteren: eng of juist niet?

We blijven bij eduLARP, een manier van embodied learning die ook in het hoger onderwijs kan worden toepast. Maar hoe doe je zoiets, helemaal gelet op een studentendoelgroep die misschien niet direct warmloopt voor een rollenspel? “Het is erg belangrijk dat mensen zich veilig voelen,” zegt Verena. “Dat ze durven om te acteren en dingen uit te proberen. Je speelt niet jezelf, dat besef is essentieel. Daarom laten we studenten geleidelijk in hun karakter komen, want het is natuurlijk best wel spannend om iemand anders te gaan spelen. Misschien doe je dan ook dingen die je vanuit jezelf niet zou doen, bijvoorbeeld als je speelt dat er iets misgaat in een lab. Of stel je voor dat je angst ervaart voor een bepaalde technologie, dan moet je die emotie ook toe durven laten.”

Een van de scenario’s die Verena voor haar eduLARP-onderzoek op het oog heeft, heeft te maken met een innovatieve toepassing die voortkomt uit de nanotechnologie. “We zijn nu in de beginfase van ons project,” zegt ze. “Drie maanden geleden zijn we gestart. Ik heb al wel een case gekozen: naaldloos injecteren. Met behulp van nanotechnologie zorg je dan dat je vloeistoffen in de huid kunt injecteren. Voor het toedienen van medicatie, maar ook voor medische of cosmetische tatoeages.” Het zal volgend jaar mogelijk leiden tot een eduLARP-interventie, waarbij studenten – door in de rol van een gebruiker te kruipen – ervaren welke voor- en nadelen een nieuwe technologie met zich meebrengt.

Larpen in de introductieweek

Verena is blij met de ruimte die een Comeniusbeurs voor haar schept. Helpt het haar ook met haar netwerk als onderzoeker? “Ja, dat denk ik wel,” zegt ze, “en ik hoop ook dat het helpt om ethische en maatschappelijke aspecten in technisch onderwijs – of überhaupt in het onderwijs – populairder te maken.” Ook Verena’s eigen blik wordt door haar onderzoek verruimd. Zo nam ze zelf al deel aan een LARP-sessie in Nijmegen, om ervaring op te doen. “We moesten een voorwerp spelen dat op de vlooienmarkt werd verkocht,” herinnert ze zich. “Ik was een koffiemolen. Toen hebben alle verschillende ‘voorwerpen’ geprobeerd om verkocht te worden. Het was erg leuk om te zien hoe je een karakter opbouwt, en wat je dan voelt als je bijvoorbeeld toch op een afvalberg terechtkomt.”

Als het Verena lukt om zich in te leven in een koffiemolen, dan moet het de techniekstudenten van de toekomst ook vast en zeker lukken om zich in te leven in een arts of een patiënt. En wanneer kunnen we van dichtbij ervaren wat haar onderzoek inhoudt? “Ongeveer juni volgend jaar,” zegt ze. “Dan gaan we de eerste testfase in. In augustus gaan we een deel van ons onderzoek implementeren in de introductieweek, bij de masteropleidingen Robotic Systems Engineering, Innovative Textile Development en Nanotechnologie. Het doel is dat studenten die een technische opleiding hebben gekozen al vanaf het begin de ethische en maatschappelijke aspecten van hun studie meekrijgen.”

Fotografie: Thomas Busschers