Harrie van Bommel over vier jaar Fieldlab CIM: een ode aan het interdisciplinaire werken

Het Fieldlab Circulaire Innovaties in de Maakindustrie (CIM) van Saxion helpt bedrijven in de regio Stedendriehoek door oplossingen te vinden die de implementatie van circulaire producten, werkwijzen en/of businessmodellen beter mogelijk maken. Met dit doel zijn in de afgelopen vier jaar 20 onderzoeksproject uitgevoerd, waaraan verschillende lectoraten en studenten van Saxion hebben deelgenomen. “Daarnaast,” vertelt programmamanager Harrie van Bommel, “organiseerden we bijeenkomsten gericht op kennisuitwisseling, en koppelden we bedrijven aan elkaar én aan de verschillende lectoraten.”

Interdisciplinair werken

Waar is hij het meest trots op, terugkijkend op deze periode? “De interdisciplinaire samenwerking die het fieldlab mogelijk heeft gemaakt. We hebben samengewerkt met acht à negen verschillende lectoraten, zowel technische al economische. Ik ben een groot voorstander van interdisciplinair werken, mensen die mij kennen zullen dit herkennen van mij. Dat doen we nog te weinig. Lectoraten blijven teveel in hun eigen hokje. Terwijl de maatschappelijke thema’s, neem milieu of circulariteit, juist vragen om interdisciplinaire benaderingen.”

Voor de thema’s die hij noemt, is de wisselwerking tussen technische en economische disciplines cruciaal: “Ze hebben elkaar nodig. Je kunt iets technisch prachtig uitdenken en uitwerken, maar als je het niet georganiseerd krijgt in de keten, bijvoorbeeld doordat niet duidelijk is of het economisch aantrekkelijk is, gebeurt het niet. Andersom geldt hetzelfde: als iets technisch niet kan, houdt het ook op.”

Hergebruik schakelkasten

Het haalbaarheidsonderzoek naar het hergebruik van onderdelen van afgeschreven schakelkasten, is volgens Harrie een mooi voorbeeld van een interdisciplinaire samenwerking tussen lectoraten. In dit geval: Industrial Design en Business Models. Hollander Techniek, SecondTech en het waterschap Vallei en Veluwe waren de praktijkpartners dit project. “De schakelkasten, die je vaak tegenkomt bij grote industriële bedrijven en ook bij rioolwaterzuiveringen, worden uit elkaar gehaald, gesloopt en weggegooid. Terwijl er nog een heleboel onderdelen inzitten die misschien nog prima werken. En de kasten zelf zijn wellicht ook nog opnieuw te gebruiken als je ze oppoetst en een likje verf geeft”, vertelt hij.

“Aan de uitdaging om die onderdelen weer een tweede leven te geven”, gaat Harrie dieper op het voorbeeld in, “kleven technische vragen: hoe zit het met de kwaliteit van die onderdelen, wat is ervoor nodig om ze te hergebruiken? Maar ook de vraag: hoe ga je dit organiseren in de keten? De businesskant.”

Prettige ingang

Van bedrijven krijgt Harrie terug dat ze Fieldlab CIM een prettig platform vinden voor toegang tot toegepast onderzoek en praktische kennis op het gebied van circulaire innovatie: “Met het fieldlab hebben ze een plek waar ze makkelijk binnen kunnen komen. En waar ze niet hoeven na te denken over het organisatorische deel, want dat doen wij. Het is een vaak gehoorde klacht van bedrijven dat hogescholen en universiteiten voor hen totaal onoverzichtelijk georganiseerd zijn.”

Hergebruik medische instrumenten

Helemaal toeschrijven aan zijn eigen programma wil hij het niet, maar Harrie merkt daarnaast dat lectoraten die betrokken waren bij het fieldlab, elkaar tegenwoordig beter weten te vinden. Bijvoorbeeld bij het aanvragen van RAAK-projecten. “Dan neem ik Industrial Design weer even als voorbeeld. Zij hebben een onderzoeksproject gehonoreerd gekregen naar het hergebruik van medische instrumenten, waarbij ze vanzelfsprekend naar de technische kant kijken. Maar ze hebben in het voorstel niet alleen het lectoraat Technology, Health & Care meegenomen, maar ook ruimte gelaten om onderzoekers van Business Modellen deel te laten nemen. Want hoe organiseer je dat in de keten, met leveranciers en gebruikers?”

Toekomst

Vanmiddag staat ook het gesprek op de agenda over de toekomst van (de activiteiten en projecten) van Fieldlab CIM. De vraag is wie de handschoen oppakt vanaf september 2024, als de huidige financiering afloopt. Gevraagd naar hoe hij die toekomst ziet, loopt Harrie alvast vooruit op de presentatie van het evaluatieonderzoek, vandaag in De Gasfabriek: “De bedrijven die hebben deelgenomen zien de waarde van wat we allemaal doen, en vinden dat we hiermee door moeten gaan. Tegelijkertijd snappen ze ook dat het een tijdelijk programma is.” 
Harrie is daarnaast benieuwd hoe de regio Stedendriehoek naar de toekomst van het fieldlab kijkt. “Hoe denken ze dit te kunnen blijven faciliteren, nu de financiering van dit programma afloopt? Menno van Luijn, programmanager ‘Regionale Economie van de Toekomst’ van de regio Stedendriehoek, is uitgenodigd om zijn visie hierop te delen. Vanuit Saxion zal Timber Haaker, lector Business Models, dat doen. Want hoe kijkt Saxion daar eigenlijk naar?”

Pensioen

Wat het antwoord op deze, en de andere belangrijke vragen ook moge zijn, Harrie zal vanaf september niet meer bij de uitwerking betrokken zijn. Na een indrukwekkende loopbaan van ruim 40 jaar bij Saxion (en haar rechtsvoorgangers), gaat hij met pensioen. In die jaren werkte hij bij diverse opleidingen, zoals Milieukunde en Technische Bedrijfskunde, en heel recent nog bij de master Innovative Textile Development (ITD). Daarnaast is hij bij verschillende lectoraten betrokken geweest, waaronder Duurzame Leefomgeving en Risicobeheersing, en momenteel nog bij het lectoraat Business Modellen.

Hoewel hij zich voor verschillende opleidingen en lectoraten heeft ingezet, waren zijn activiteiten bijna altijd terug te leiden tot één thema: milieu. Vanmiddag, als er wordt stilgestaan bij zijn pensionering, blikt hij met het afscheidscollege ‘Bijna vijftig jaar Milieukunde’ terug op zijn loopbaan.

'Ik hoop echt dat dit doorgaat'

Wat hoopt hij, tot slot, dat de mensen die zijn werk voortzetten zullen koesteren? Harrie: “Dan kom ik toch weer uit bij dat interdisciplinair werken. Ik hoop echt dat dit doorgaat. Niet alleen binnen dit fieldlab, en niet alleen op het thema circulariteit, het geldt ook voor heel andere maatschappelijke thema’s. En natuurlijk, om allerlei prachtige, nieuwe dingen te ontwikkelen, is specialisatie binnen die disciplines nodig. Maar zeker als hogeschool, als je toegepast onderzoek wilt doen gekoppeld aan maatschappelijke vraagstukken, is interdisciplinair werken essentieel.”

Fotografie: Thomas Busschers