Het lectoraat Ethiek en Technologie ondersteunde de gemeente Zwolle bij het maken van een werkwijze voor het verantwoord toepassen van nieuwe vormen van datagestuurd werken.
Het lectoraat Ethiek en Technologie ondersteunde de gemeente Zwolle bij het maken van een werkwijze voor het verantwoord toepassen van nieuwe vormen van datagestuurd werken.
Gemeentes maken in toenemende mate gebruik van datagedreven werken. Het verzamelen van data uit sensoren in de publieke ruimte en uit open bronnen maakt het analyseren van effecten van beleid en interventies makkelijker. Bovendien begeven steeds meer commerciële partijen zich op de markt voor ‘gemeentedata'. Datagedreven werken is technisch eenvoudig, en wettelijk is veel mogelijk. Maar is permanent meten van burgers en publieke ruimten altijd wel gewenst? En wanneer kun je eigenlijk spreken van verantwoord datagedreven werken?
De gemeente Zwolle herkende het spanningsveld tussen technische mogelijkheden en fatsoenlijk met burgers, bedrijven en bezoekers omgaan. Om op een goede manier in gesprek te kunnen gaan over het verantwoord toepassen van nieuwe vormen van datagestuurd werken in beleid en uitvoering, werd besloten om een ethische commissie en een ethical officer in de organisatie te positioneren.
Het lectoraat Ethiek en Technologie werd gevraagd voor ondersteuning. Daarvoor hebben we samen met de ethical officer het Ethisch Paralleltraject ingericht. Dat traject bestaat uit werkvormen voor onderzoek en gesprek over waarden en impact van de innovatie. Het traject is compact in de basis en kan uitgebreid worden naar gelang er ethische vragen rond een project naar voren komen. De aanpak is afgeleid uit wetenschappelijke inzichten over ethisch beraad voor en door professionals. Met het instrument kunnen ambtenaren, leidinggevenden, bestuurders en leveranciers op een gestructureerde manier over moreel-ethische implicaties van de inzet van data in gesprek gaan, om zo tot een zorgvuldige balans tussen publieke waarden en datagebruik te komen.
Gedurende het jaar 2022 werden zo'n 20 gesprekken gevoerd met projectgroepen, beslissers en individuele ambtenaren die in verschillende projecten de mogelijkheden van datagestuurd werken verkenden. Door de uitkomsten van de gesprekken kon de organisatie de vaak impliciete en onuitgesproken waarden die de gemeente nastreeft, expliciet maken. Met het ethisch paralleltraject worden ze in concrete vervolgstappen vertaald, die verantwoord datagedreven werken mogelijk maken.