Saxion helpt met slimme oplossingen bij het zo efficiënt mogelijk omgaan met energie

Saxion neemt al enkele jaren deel aan het project Aardehuizen. Hierin probeert een groep bewoners aan de rand van het dorp Olst zoveel mogelijk zelfvoorzienend te zijn op het gebied van energie. De woningen zijn derhalve niet aangesloten op het gasnet. De overige energie proberen de mensen in de wijk zoveel mogelijk zelf op te wekken.

Een probleem daarbij is dat zonne-energie alleen overdag gebruikt kan worden. De niet-gebruikte energie vloeit vervolgens terug naar het centrale stroomnet. De onderzoekers en studenten van Saxion helpen de bewoners van de Aardehuizen in het Interreg-project Cleantech Energy Crossing en het KIEM-project SEDCON om efficiënter met die zelfopgewekte energie om te gaan. Beide projecten worden gedraaid met verschillende partners uit de regio.

Cleantech Energy Crossing

In het project Cleantech Energy Crossing wordt onderzocht hoe zelfopgewekte energie op kan worden geslagen, om later te gebruiken. “Daar zijn we al enkele jaren mee bezig”, zegt docent-onderzoeker Edmund Schaefer van het lectoraat Duurzame Energievoorziening. “Met studenten hebben we het energiegedrag van de wijk gemeten. In eerste instantie op kleine schaal door het energieverbruik van één woning te beoordelen. Daar hebben we veel interessante data uit gehaald.”

Een volgende stap is het opslaan van de niet-gebruikte energie. De komende periode wordt er geëxperimenteerd met een buurtbatterij. Schaefer: “Het opslaan van energie is mogelijk. Het vraagstuk waar wij ons mee bezig hebben gehouden is hoe groot zo’n batterij zou moeten zijn en wat ermee ingewonnen zou kunnen worden wat betreft efficiency en zelfvoorzienendheid. Op basis van de data die we hebben verzameld, weten we dat nu. De batterijpartij waar we mee samenwerken gaat de komende weken een accu installeren bij de Aardehuizen. Ze beginnen met een kleine accu, om te onderzoeken wat er allemaal mogelijk is op het gebied van het opslaan van energie en of de batterij verbinding kan maken met het energienetwerk. We zijn benieuwd hoe efficiënt dit gaat werken en wat we vervolgens met die energie kunnen doen. Dat willen we in vervolgprojecten gaan onderzoeken.”

SEDCON

Naast het opslaan van energie onderzoekt Saxion ook de mogelijkheid tot het bufferen van energie. Dat gebeurt in het project SEDCON. Hierbij sturen studenten van Saxion een elektrische boiler aan via een zelf ontwikkeld systeem. “Dat doen we in een drietal woningen”, zegt Schaefer. “Het idee achter dit project is om beter gebruik te maken van de energie die beschikbaar is op een willekeurig moment. Overdag – voor corona tenminste – zijn de meeste mensen aan het werk, waardoor het energieverbruik laag is. Terwijl er dan wel veel energie opgewekt wordt. Die energie kan bijvoorbeeld gebruikt worden om het water in de boiler vast op te warmen. Dat water kan dan ’s avonds – als je geen gebruik meer kan maken van zonne-energie - gebruikt worden voor bijvoorbeeld de centrale verwarming of douche.”

“Een boiler kan water namelijk lang warm houden”, vervolgt Schaefer. “Relatief gezien koelt het water op een dag maar weinig af. Je slaat op deze manier dus niet echt energie op, maar je buffert het wel. Het is een manier om energie op te sparen waarvan je weet dat je het later op de dag nodig kan hebben. Het levert voordeel voor de bewoners op, omdat ze op deze manier de lokale energie gebruiken. Tegelijkertijd heeft het ook voordelen voor de beheerder van het energienetwerk. Zijn netwerk wordt namelijk minder zwaar belast in de piekuren.”

Naast het zelfontwikkelde aansturingssysteem, gebruiken de Saxion-onderzoekers en studenten ook het door de Universiteit Twente ontworpen programma DEMKit. Dit rekent uit hoe het energieverbruik het meest optimaal kan worden geregeld en dus wanneer de boiler het best kan opwarmen. Tegelijkertijd monitort het programma ook het effect van het bufferen van energie. Het project SEDCON loopt tot maart 2021.

Steeds meer onderzoek naar energie opslaan

Het opslaan van energie is een thema waarop veel onderzoek wordt gedaan. Schaefer verwacht dat dit de komende jaren alleen maar meer zal worden. “Onder andere doordat de regering heeft aangegeven dat vanaf 2023 de salderingsregeling wordt afgebouwd. Dat betekent dat je minder geldt terugkrijgt voor het terug leveren van energie aan het net. Onder meer daardoor verwacht ik dat er steeds meer business cases zullen ontstaan over het opslaan van energie.”

Dat maakt de projecten die bij de Aardehuizen lopen ook zo interessant. Ze leveren veel bruikbare data op. Bovendien ziet Schaefer een bijzondere wisselwerking ontstaan tussen de studenten en de bewoners van de Aardehuizen. “Dat is ook wat deze projecten uitdagend maakt voor studenten: ze werken met echte mensen. De Aardehuizen zijn geen testlabs. Als hier iets fout gaat met een van de boilers hebben de mensen geen warm water. Met onze projecten willen we echt iets betekenen voor de mensen; oplossingen aandragen zodat de bewoners optimaler met hun energie om kunnen gaan. Maar het moeten wel oplossingen zijn waar de mensen echt iets aan hebben, zonder dat het ten koste gaat van hun comfort. Daarom hebben we ook geregeld contact met de bewoners, om te inventariseren wat hun wensen zijn.”

In hoeverre het opslaan van energie echt gaat werken bij de Aardehuizen, dat moet de toekomst uitwijzen. Vast staat in elk geval dat Saxion bij het project betrokken blijft. Inmiddels zijn de eerste subsidieaanvragen voor vervolgprojecten al gedaan. Daarin wordt voortgeborduurd op de data die is verzameld in onder meer Cleantech Energy Crossing en SEDCON. “In die projecten zullen we samenwerken met internationale partners. Samen willen we een heel ‘smart grid’ realiseren. Daarnaast zouden we graag meer van dit soort programma’s met burgerparticipatie willen draaien, waarbij we de techniek richting de mensen brengen. Juist die samenwerking kan interessant zijn, bijvoorbeeld omdat we ook van hen soms vragen krijgen over zaken waar we totaal niet aan hebben gedacht. Dat houdt ons scherp.”