Bram Entrop over CityLoops: in Europa van elkaar leren hoe je steden duurzaam vernieuwt

In het Europese Horizon2020-project CityLoops richt Saxion zich met Apeldoorn en zes andere middelgrote Europese gemeenten en partners op het circulair maken van bouw- en herontwikkelingsprojecten in de openbare ruimte. Dat gebeurt door gemeenten letterlijk handvatten te bieden om de herinrichting van een straat, zoals in Apeldoorn, met alle betrokken partijen zo duurzaam mogelijk vorm te geven. Iets verder van huis nemen de samenwerkingspartners in CityLoops projecten in Bodø (Noorwegen), Høje-Taastrup en Roskilde (beide Denemarken), Mikkeli (Finland), Porto (Portugal) en Sevilla (Spanje) onder de loep. “Om kennis uit te wisselen en van elkaar op Europees niveau te leren hoe we die omslag naar duurzaam herontwikkelen goed vorm te geven,” zegt Bram Entrop.

Van aanbesteding tot onderhoud

Die omslag begint bij het in kaart brengen hoe een stad een herontwikkelingsproject aanpakt. Of het nu om het vernieuwen van een straat gaat, of de bouw van een complete woonwijk op de plek van een voormalig militair vliegveld, zoals bij het Noorse Bodø. “Zodra er gesloopt moet worden of de straat op de schop moet, komen de nodige partijen in actie. Zelfs al binnen de gemeentelijke organisatie, waarbij elke afdeling zijn eigen invalshoek heeft en budget beheert. Welke leidingen lopen er in de ondergrond, is de ondergrond vervuild? Hoe gaan we de nieuwe ruimte en het groen straks onderhouden? Welke producten gebruiken we? Maar ook: hoe nemen we de duurzame ideeën en wensen van bewoners mee, waarbij we natuurlijk ook keuzes moeten maken. Je kunt het geld maar één keer uitgeven, net zoals je een vierkante meter maar één keer kunt inrichten. Wij brengen die processen in kaart en geven gemeenten nieuwe duurzaamheidstools in handen. Dat kan variëren van een checklist tot het advies bestaande software of een onderhoudsprogramma aan te passen.”

Bewoners die bestrating en planten uitwisselen

Aan het project, dat anderhalf jaar geleden in Apeldoorn startte, leverde ook het Saxion-lectoraat Businessmodellen van Timber Haaker een bijdrage. “Moderne circulaire of duurzame businessmodellen houden niet alleen rekening met de financiële investering en hoe lang zo’n nieuwe straat weer mee kan, maar brengen ook in kaart hoe het totale ontwerp een positieve impact op de leefomgeving kan hebben,” zegt Entrop. “Het maakt gemeenten bewust wat een circulair project kan doen. Niet alleen qua uitstraling, maar ook als het gaat over een duurzame aanbesteding en hergebruik van materialen. Zelfs tot op het niveau van bewoners die via een marktplaats materialen uit hun eigen voortuinen kunnen uitwisselen: stenen en groen bijvoorbeeld. Bij dat soort deelprojecten betrekken we andere lectoraten en diverse studententeams van Saxion.”

Materiaalpaspoort

De zeven Europese gemeenten die bij CityLoops betrokken zijn, werden op basis van hun middelgrote omvang gekozen. Onlangs haakte een tweede groep gemeenten aan, waar de ontworpen instrumenten ook gebruikt gaan worden, vertelt Entrop. Daarnaast werken de partners aan een materiaal- of projectpaspoort dat precies vastlegt welke materialen er in of boven de grond gebruikt zijn. “Daar heeft het Saxion-lectoraat Industrial Design van Karin van Beurden ons bij geholpen. Wanneer er onderhoud moet plaatsvinden, heb je exact de gebruikte materialen op een rij. Dat bepaalt ook de duurzame vervolgstappen die je als gemeente of projectontwikkelaar kunt zetten.”

Op Europees niveau samenwerken en kennis uitwisselen

Op Europees niveau leren de partners van elkaar in het project, zegt Entrop. “We werken samen met Roskilde University aan een tool om de CO₂ uitstoot van bouwactiviteiten te bepalen. In maandelijkse overleggenwisselen de gemeenten en onderzoeksinstellingen kennis uit. Voor de verschillende plekken in Europa worden maatwerkoplossingen ontworpen, maar we putten daarvoor uit onze gezamenlijke ervaringen. Saxion draagt inhoudelijk in de volledige breedte, op sociaal-maatschappelijk en technisch vlak, aan het project bij. Zo kunnen we onze rol in toegepast onderzoek echt waarmaken, vind ik.”

Geteste duurzaamheidstools voor gemeenten

Over een kleine drie jaar, wanneer het project ten einde is leveren de zeven Europese gemeenten een set van geteste duurzaamheidstools op, besluit Entrop. Andere gemeenten kunnen daar hun voordeel mee doen. “Dan weten we hoe ver we kunnen gaan op het gebied van circulariteit, binnen de huidige mogelijkheden. Die mogelijkheden nemen alleen maar toe. Ons doel is dat overheid, ondernemingen en onderwijs er qua duurzaamheid het maximale uit kunnen halen.”

Dr. ir. Bram Entrop is sinds 2018 werkzaam bij Saxion. Sinds 2019 in de functie van associate lector bij het lectoraat Duurzame Leefomgeving, waar hij zich richt op de energietransitie en circulaire transitie in de gebouwde omgeving. Bij de opleiding Bouwkunde coördineert en onderwijst hij voornamelijk binnen de leerlijn Smart Building.