Arie Paul van den Beukel is de nieuwe lector Industrial Design: 'Ik wil relevant zijn voor de praktijk'

Hij trof een enthousiast en gedreven team bij het lectoraat Industrial Design, toen Arie Paul van den Beukel afgelopen september bij Saxion over de drempel stapte. Dat kon destijds ook letterlijk, vanwege een relatief rustige fase in de coronapandemie, aan het begin van het hogeschooljaar. “Natuurlijk hielden we ons aan alle regels. Ik vond het erg prettig mijn nieuwe collega’s van het lectoraat en FabLab op locatie in Enschede te ontmoeten. Ik kon kennismaken met de lopende projecten en ook was het mogelijk al een aantal mix- en match-sessies te houden met organisaties en bedrijven uit de regio. Om te laten zien welk onderzoek er gaande is en samen vast te stellen hoe dat onderzoek voor hen van betekenis kan zijn.”

Ruimere invalshoek

Het illustreert de motivatie van Arie Paul om na vijftien jaar fundamenteel onderzoek aan de Universiteit Twente de overstap naar Saxion te maken. Daar was hij onder andere betrokken bij onderzoek rond mens-aspecten bij mobiliteit, op het gebied van veiligheid en verkeer. “Denk bijvoorbeeld aan interface-ontwerp voor automatisch rijden. Een zeer interessante ontwikkeling, maar ook eentje met een lange adem. Dan is het prettig om na vijftien jaar eens een andere, ruimere invalshoek te kiezen. In de eerste periode van mijn aanstelling bij de UT coördineerde ik de bachelor-opdrachten en werkte ik veel samen met Industrial Design Center Twente. Net als met de maakbureaus en de design industrie. Die kom ik nu vanuit Saxion weer op een nieuwe manier tegen.”

Rijdende trein

Hoe is het, na een aantal maanden, om op de rijdende trein van het lectoraat te stappen? Een trein die komend voorjaar al achttien jaar rijdt, met een indrukwekkend trackrecord. “Dat is absoluut de grootste uitdaging, met alle lopende projecten, die zich in verschillende stadia bevinden. Wat ook meespeelt: industrieel ontwerpen is een erg breed vakgebied. In een notendop kun je het een integrator noemen. Van techniek en behoeften van mensen, voor alle denkbare toepassingen. Van typische consumentenproducten tot toepassingen in de zorg of in de bouw. Puur vanuit het vakgebied is er geen natuurlijke schifting. Dat kan een valkuil zijn. Als lectoraat wil je vanuit bepaalde speerpunten, met een zekere focus werken. Herkenbaar zijn, een unieke bijdrage leveren. Met onze associate lector en projectleiders kijk ik daar naar, deels voortbordurend op de lange geschiedenis van het lectoraat: waar willen we als groep nu naartoe?”

Invloed van maatschappelijke verschuivingen

Het is een vraag waarop het antwoord zich zeker laat inspireren door maatschappelijke verschuivingen, zegt Arie Paul: “We willen de klassieke rol, waar productontwerpers decennialang mee opgeleid zijn, doorbreken. Het draait niet alleen meer om de economische waarde die je met je ontwerp voor een marktpartij creëert. Een ontwerp moet ook relevantie hebben. Daarbij is het belangrijk dat het bijvoorbeeld bijdraagt aan maatschappelijk welzijn. Zo wordt duurzaam ontwerpen steeds belangrijker. Daar willen we vanuit het lectoraat dan ook accenten gaan leggen: hoe kunnen wij vanuit het onderzoek dat duurzaam ontwerpen nu eigenlijk tot stand brengen? Hoe kunnen we dat terugkoppelen naar het onderwijs? En hoe kunnen wij daar marktpartijen in meekrijgen?”

Duurzaam ontwerpen

De toenemende vraag naar producten die voldoen aan de eisen van duurzaamheid begint bij overheden, maar breidt zich verder uit naar andere partijen. Dat vraagt om het voorbereiden van de markt. Onder die vlag vindt steeds meer onderzoek plaats, aldus Arie Paul. “Duurzaam ofwel verantwoord ontwerpen heeft niet alleen met duurzame materialen te maken, maar ook met de manier waarop je ontwerpen bijdragen aan een duurzame maatschappij. Bijvoorbeeld aan preventie in de zorg: een ontwerp dat mensen helpt hun gedrag aan te passen op het gebied van leefstijl.”

Modulair en circulair

Ook spelen demografische ontwikkelingen mee in een nieuwe kijk op duurzaam ontwerpen. Zo wordt doelgroep- of functiegericht ontwerpen, bijvoorbeeld onverwoestbaar schoolmeubilair voor kinderen, dat decennia mee moet, omgebogen naar een meer generieke aanpak: door de krimpende bevolkingsgroep, neemt de behoefte aan dat meubilair af. Werkvormen in het onderwijs veranderen. Hoe kan dat meubilair qua vorm, materiaal en functie een tweede leven krijgen, ook voor veranderende wensen in de toekomst? “Die tendens zie je nu: laten we het product bij voorbaat zo ontwerpen, dat het op onderdelen gemakkelijker aan te passen is, meer modulair en ook circulair wordt. Dat we dat oude schoolmeubel weer in de horeca kunnen inzetten. In feite neem je in je ontwerp al een scenario mee voor toekomstig gebruik. We moeten leren in langere lijnen te denken.”

Additive manufacturing

Als het gaat om materiaal en technologie, richt het lectoraat zich in toenemende mate op additive manufacturing, waarvan 3D-printen de laatste jaren een enorme vlucht heeft genomen. “Met onze onderzoekslijn focussen we op het ontwerpen van toepassingen met nieuwe materialen, waarbij we alleen produceren wat we nodig hebben. Zonder reststromen. Of, beter nog, door restmateriaal uit andere processen als grondstof te gebruiken. Daarmee is het in de basis een zeer duurzame productietechniek. We experimenteren met printen van beton en houtachtige bestanddelen, waarmee we mooie stappen zetten. Wanneer je die materialen efficiënter kunt toepassen, is dat al winst.”

Circulaire innovatie en zorg als belangrijke thema's

Hoe maak je duurzaamheid meetbaar? “Dat is en blijft een uitdaging. Bij levensduurverlenging en hergebruik gaat een bestaand product een nieuwe cyclus in. Veel bestaande meetmethoden zijn daarvoor nog niet geschikt. Ook daarop focussen we ons de komende jaren met onderzoek.” En verder? “Voor ons lectoraat zien we naast circulaire innovatie een belangrijke rol op het gebied van zorg. Die twee maatschappelijk urgente thema’s bepalen onze zwaartepunten. Het lectoraat neemt bij Saxion natuurlijk een bijzondere plek in. Bij sommige lectoraten ligt de focus van onderzoek bij de techniek, zoals mechatronica, artificial intelligence, nano-technologie. Bij andere lectoraten op toepassingsgebieden, zoals in zorg, bouw, leefomgeving. Ook binnen onze hogeschool zijn wij vooral die integrator.”

Regionale samenwerking verder benutten

Hoe kan het lectoraat Industrial Design helpen met de integratie van techniek en toepassing? Arie Paul hoopt dat het lectoraat eerst een aantal grote stappen kan zetten op het gebied van duurzaam en verantwoord ontwerpen. Daarin ziet hij grote kansen de regionale samenwerking verder te benutten. “We werken volop aan projectvoorstellen met het mkb en andere bedrijven in de regio. Ook hoop ik dat die regio heel concreet ons FabLab in Enschede steeds beter weet te vinden. Het lab maakt integraal deel uit van ons lectoraat. We zijn goed in rapid prototyping en iedereen kan op een laagdrempelige manier bij ons iets uitproberen. Als je iets tastbaar maakt, brengt zo’n object de discussie en het denkproces weer verder op gang. Dat is een belangrijk hulpmiddel voor innovatieve oplossingen.” 

Fotografie: Rikkert Harink