Rivierplastic dat in Zwolle uit de IJssel is gehaald, vervolgens in Enschede wordt verwerkt en straks in Zutphen als kleding in de winkel hangt. Als het even meezit, wordt die droom in 2023 werkelijkheid. Het is Saxion en partners gelukt het hele traject “van PETfles tot blouse” te doorlopen. Een primeur, vertelt Rik Voerman.
“Een paar onderdelen van dit proces zijn technisch al eens onderzocht, maar het is ons nu als eerste gelukt om het hele traject te realiseren, te bewijzen dat het kán.” aldus Rik Voerman (rechts op de foto) van het Saxion-lectoraat Lichtgewicht Construeren. “Van het opvissen van PETflessen uit de rivier bij Zwolle, tot het maken van een kledingstuk. We hebben nu voor het eerst grip op het hele proces. Niet alleen op de technische kant, maar ook als het gaat om de financiële haalbaarheid.” Het maken van kleding uit dunwandige plastics (waartoe hier ook PETflessen gerekend worden) is één van de drie deelprojecten uit het Post-use Plastic Foil Solutions-project dat medio 2021 van start ging. In dit onderzoek trekt Saxion met het bedrijfsleven in de regio op om het scheiden, schoonmaken en hergebruik van dunwandige plastics zowel technisch als bedrijfskundig verder te optimaliseren, met als doel om moeilijk recyclebare plastics toch rendabel te recyclen.
Bij Zwolle worden de plastics uit de IJssel gehaald.
De juiste balans zoeken
Bij het maken van enkele kledingstukken die nu nog als prototype dienen, is het gelukt om de rivierplastics zowel in het garen als in de knopen te verwerken, legt Rik uit. “Een blouse bestaat nu 25% van de garen uit pet, afkomstig is uit de IJssel. De overige 75% is nog katoen. Toch kunnen we vrij eenvoudig toewerken naar een 50/50-verdeling. Nu is de meerprijs van zo’n blouse tien euro per vierkante meter. Dat is een goed uitgangspunt om deze kleding te gaan produceren voor een doelgroep die bereid is iets meer te betalen voor een kledingstuk dat lokaal bijdraagt aan de recycling van plastics.” Eén van de technische aanbevelingen uit het onderzoek is om het komende jaar de juiste balans te zoeken tussen productietechniek en de kwaliteitseisen van het textiel, vertelt Rik. “We hebben nu een mooi fijn garen. Als dat nog iets grover mag blijven, heeft dat een enorme impact op de bewerkingsstappen en de uiteindelijke prijs van de kleding.”
Garen dat van de plastics is gemaakt.
Persen door een soort douchekop
Wat gebeurt er tussen het opvissen van het plastic en het moment waarop er een draagbaar kledingstuk gereed is? “Onze partner Clear Rivers bevist onder andere de IJssel en haalt de zogenaamde PET-plastics uit de totale vangst. Dat materiaal komt naar ons ThermoPlastic composites Application Center in Enschede, waar wij het shredden, reinigen en drogen. Daarna volgt het proces waarbij we het materiaal smelten, opnieuw filteren en optimaliseren. Met smelt spinning wordt het uiteindelijke garen gemaakt: de plastics worden in gesmolten toestand door een soort douchekop geperst. Vervolgens worden de verkregen filamenten verstrekt en samengetwijnd tot een garen. Om het dunner en sterker te maken. Daarna zijn ze als, zoals elk multifilament garen, geschikt om mee te weven. Voor het maken van het garen betrekken we Senbis. Het weven gebeurt vervolgens bij de laatste weverij in Enschede, A.C. ter Kuile.”
Een knoop van rivierplastics
Studenten betrekken bij ontwerp
Komend studiejaar zet Saxion studenten van de opleiding Fashion and Textile Technologies in om de kledinglijn verder uit te werken, naar meer variatie in kledingstukken en in kleurgebruik. Kledingwinkel Miramé uit Zutphen is intensief betrokken bij dat proces en zorgt ervoor dat de kleding in productie wordt genomen, aldus Rik. “Zij hebben goed zicht op de doelgroep en afzetmarkt voor deze duurzamere fashion.”
In het TPAC-lab
Gigantische verduurzamingsslag
Wat kan deze stap op grotere schaal betekenen voor het recyclen van rivierplastics en het verduurzamen van kleding? “PET staat voor PolyEthyleenTeraftelaat. Het is een geschikt materiaal om textiel van te maken. Moleculair staat het gelijk aan wat wij ook wel kennen als polyester. In 2030 willen we in Europa 50 procent circulair zijn. In 2050 zelfs 100 procent. Textiel zorgt nu nog voor een enorme berg vervuiling. Het is een hoofdpijndossier. Als we uiteindelijk 40 procent van onze kleding op deze manier circulair kunnen maken, is dat een gigantische verduurzamingsslag. We hebben nu aangetoond dat het lukt met rivierplastics tot kledingstukken te komen. Uit de kostenanalyse die we hier op losgelaten hebben, blijkt dat het uiteindelijk niet veel extra hoeft te kosten om ons een stuk duurzamer te kleden. Als we het proces verder optimaliseren, wordt dat, geholpen door het juiste overheidsbeleid, gewoon de realiteit. Eerst misschien voor een kleine afzetmarkt, maar uiteindelijk voor ons allemaal.”
Post-use Plastic Foil Solutions
Het Post-use Plastic Foil Solutions-project (PPF) draagt bij aan de doelstellingen van de Green Deal, op weg naar een volledig Europese circulaire economie in 2050. Saxion heeft het daartoe opgestelde Plastic Pact mede ondertekend.
Samenwerkingspartners zijn het Saxion-lectoraat Lichtgewicht Construeren (lector: Ferrie van Hattum), brancheorganisatie Polymer Science Park en de toepassende bedrijven Agrofair, Save Plastics, Clear Rivers, A.C. ter Kuile, Miramé/Riverfashion en Veolia.
Het project wordt mede-gefinancierd door SIA met het RAAK-MKB programma.
