Grote veranderingen teweegbrengen. Daar gelooft Jan Mahy in: “Ik ben een optimist, iemand die duwt en trekt, maar ook geen Don Quichot die tegen windmolens vecht.” Het is zijn missie om met het lectoraat Sustainable and Functional Textiles in de voorhoede van de textieltransitie verandering teweeg te brengen. Want het moet anders en het kan anders, zegt hij. Van zijn keuze voor Saxion heeft hij naar eigen zeggen nog geen seconde spijt gehad: “Saxion is een spannende plek voor mensen zoals ik.”
Toen Jan Mahy in maart 2019 in dienst kwam als lector, was Saxion geen onbekend terrein voor hem. Hij was al een paar maanden gast-lector, voor één dag per week. “Maar ik ken Saxion al vanaf 2007, vanuit het bedrijf waar ik destijds werkte. Met een aantal partners deden we samen onderzoek naar smart textiles: slim textiel met geïntegreerde zonnecellen en allerlei elektronische functionaliteiten, zoals sensoren. Mijn toenmalige werkgever was en is geïnteresseerd in dit soort toepassingen.” Jan genoot van de samenwerking, die hij inhoudelijk erg goed vond. Ook sprak het hem aan dat Saxion met praktijkgericht onderzoek in staat was zo nauw samen te werken met het bedrijfsleven. In 2018 kwam de positie van lector bij Saxion vrij. Jan hoefde er niet lang over na te denken of hij zou solliciteren. The rest is history, zo vat hij samen.
Verkennen en vergroten
“Ik had dus al een goed beeld bij wat voor organisatie ik terecht kwam. Dat op de eerste plaats. Maar juist bij Saxion wist ik dat praktijkgericht onderzoek een steeds belangrijkere rol zou krijgen. En ik zag waar dat onderzoek naar slim textiel toe kon leiden, welk nut het in de samenleving kan hebben. Bijvoorbeeld bij sport en beweging, maar ook bij gezondheidszorg. Ik dacht, en dat denk ik nog steeds, dat ik mijn ervaring uit het bedrijfsleven mee kon brengen naar Saxion, om met het lectoraatsteam het verschil te maken. Dat voelde ik bij deze vacature sterker dan bij vergelijkbare posities aan een universiteit, zoals hoogleraar. Daar lag mijn ambitie niet. Ik ben juist iemand die wil pionieren, maatschappelijk zinvol bezig wil zijn en die het veld wil verkennen en vergroten.”
Daarvoor moet Jan met zijn team over grenzen van vakgebieden heen kijken. Iets dat volop speelt in de wereld van slim en functioneel textiel. “Binnen Saxion hebben we vijf zwaartepunten in onderzoek. Je ziet dat ons lectoraat eigenlijk met al die zwaartepunten een verbinding heeft. Of het nu gaat over veiligheid of over gezondheid. Met textiel kun je iets bereiken dat letterlijk tastbaar is. Om te beginnen biedt kleding warmte en geborgenheid, comfort of het fashion-concept. Maar op het gebied van gezondheid kun je kleding voorzien van sensoren, om meer te leren over beweging of over ziektes. Kijk je naar veiligheid, dan kan textiel helpen bij valpreventie of bewegingscorrectie. En natuurlijk is duurzaamheid nu één van de grootste onderwerpen in de wereld, en met name in die van de textiel. We moeten naar een nieuw, meer circulair systeem, met gebruik van duurzame materialen. Daarin lopen we bij Saxion qua onderzoek landelijk voorop. Aan de ene kant iets om trots op te zijn, maar ook een kritisch proces, dat sterk leunt op ons lectoraatsteam.”
We moeten naar een nieuw, meer circulair systeem, met gebruik van duurzame materialen. Daarin lopen we bij Saxion qua onderzoek landelijk voorop. Aan de ene kant iets om trots op te zijn, maar ook een kritisch proces, dat sterk leunt op ons lectoraatsteam.
Fascinatie voor textiel
Waar ligt de kracht van zijn team, vindt Jan? “We hebben chemici, fysici, technologen, laboratoriummedewerkers, creatieve ontwerpers. Een multidisciplinaire club die in staat is tot praktijkgericht onderzoek dat impact heeft.” En met welk onderzoeksgebied heeft hij zelf het meest? “Je ziet dat we bij duurzaamheid een enorm verschil kunnen maken. Door mijn verschillende rollen en functies, bijvoorbeeld in de Dutch Circular Textile Valley, maar ook in Europese verbanden, zie ik waar dit allemaal naartoe moet. Wat ons te doen staat. Dat is belangrijk om weer mee te nemen naar het team. Het geeft ons de mogelijkheid om vanuit die voorhoede te blijven doen wat nodig is. Daarbij moeten we constant onze focus blijven bepalen.”
Zijn eigen fascinatie voor textiel ontstond vanuit zijn achtergrond als fysicus. “Ik startte als experimenteel fysicus, deed fundamenteel onderzoek naar eendimensionale materialen. Van daaruit ging ik me bezighouden met andere eendimensionale verbindingen: polymeren. Die ketens, zoals bijvoorbeeld cellulose en polyester, kunnen op hun beurt tot vezels en garens gemaakt worden. De eendimensionale garens kun je in een tweedimensionaal weefsel onderbrengen en dat vervolgens driedimensionaal maken, zoals bijvoorbeeld in een geknoopt tapijt. Het kan zelfs vierdimensionaal worden. Door het aspect ‘tijd’ toe te voegen: textiel dat zich tijdsafhankelijk gedraagt. Bijvoorbeeld doordat het van vorm verandert, onder invloed van temperatuur, zodat het meer of juist minder ventileert. Het heeft me altijd enorm gefascineerd.”
Jan Mahy: “We zitten bij Saxion in zo’n mooie middenpositie: we nemen de ontwikkelingen vanuit de universiteiten mee, schalen die op en maken ze toepasbaar voor de textielindustrie. Ook is onze verbinding met onderwijs belangrijk. Een deel van mijn team heeft dan ook een onderwijsopdracht."
Studenten vol toekomstideeën
Hij had nooit kunnen bedenken dat hij lector bij een hogeschool zou worden, zegt Jan, maar hij prijst zich gelukkig dat hij altijd vanuit zijn interesse en passie kon blijven werken, steeds nieuwe stappen kon zetten. Van de universiteit naar het bedrijfsleven en, na enkele tussenstappen, dus naar een hogeschool met grote ambities op het gebied van praktijkgericht onderzoek. “We zitten bij Saxion in zo’n mooie middenpositie: we nemen de ontwikkelingen vanuit de universiteiten mee, schalen die op en maken ze toepasbaar voor de textielindustrie. Ook is onze verbinding met onderwijs belangrijk. Een deel van mijn team heeft dan ook een onderwijsopdracht. Zij doceren in de bachelor Fashion & Textile Technology en de master Innovative Textile Development. Opleidingen met gemotiveerde studenten, vol toekomstideeën. Die ideeën gaan nog alle kanten op, maar door samen te werken, kunnen we hen helpen zich daarmee te richten op de grotere zaken die om ons heen spelen: digitalisering, biomaterialen, circulariteit, de duurzame economische transitie. En natuurlijk op de integriteit van het wetenschappelijk onderzoek. Erg belangrijk in een tijd waarin het steeds meer over meningen dan over feiten gaat.”
Hij ziet dat het besef over duurzaamheid in de samenleving groeit. Dat je kleding ook tweedehands kunt kopen, niet na een seizoen weggooit omdat het modebeeld veranderd is. “Kleding is iets waarmee je een band kunt opbouwen. We gaan daar gelukkig anders over denken, maar het gaat allemaal nog te langzaam, op allerlei niveaus. Ik zie de kracht van Europa, maar ook de mondiale weeffouten in het logistieke proces rond kleding. Dat we katoen uit Vietnam in Pakistan spinnen, naar Turkije transporteren om het te weven, tot textiele materialen verwerken in Europa en vervolgens verkopen in Amerika. We hebben de kennis in huis om het anders in te richten, onze ecologische voetafdruk te verkleinen. De grondstoffen komen straks niet meer van katoenplantages in Vietnam, maar uit onze eigen gebruikte kleding, die we recyclen. Dus moeten we ook hier weer garen gaan spinnen. De kennis daarover is de afgelopen veertig jaar zo goed als verdwenen. Ik wil helpen die kennis te borgen, weer terug te brengen en aan te passen aan duurzame technologische ontwikkelingen.”
Ik vind de sfeer bij Saxion erg gemoedelijk. Ik zie hier de wil om samen te werken, binnen en buiten de organisatie. We staan middenin de samenleving.
Gelukkig mens
Daarvoor zit hij bij Saxion nog goed, vindt hij. De hogeschool is een plek die hem inspireert. Vanwege het leuke team, maar zeker ook omdat er veel jonge mensen rondlopen. “Je ziet volop nieuwe ideeën opborrelen. Saxion heeft nog zoveel kansen om het onderzoek te laten groeien, aan de continuïteit daarvan te werken en tegelijkertijd focus aan te brengen. En daarnaast vind ik de sfeer bij Saxion erg gemoedelijk. Ik zie hier de wil om samen te werken, binnen en buiten de organisatie. We staan middenin de samenleving. Niet als organisatie met alleen maar kamergeleerden, maar ook niet met de rat race van het bedrijfsleven. Ook daarin bewandelen we de middenweg.”
Jan vindt dat Saxion zich van andere hogescholen onderscheidt door onderzoek prominent op de kaart te zetten. “Dat er nog zoveel kansen zijn, maakt deze organisatie tot een spannende werkplek voor mensen zoals ik. Natuurlijk zie ik mijn pensioen ook naderen, maar voor het zover is, wil ik nog een bijdrage leveren aan het terugbrengen van het spinnen van vezels tot garen. Om duurzaam textiel te produceren. Dat spinnen is verdwenen uit Nederland. Hoe mooi zou het zijn om bij te kunnen dragen aan een pilot? We hebben de eerste stappen daar al voor gezet. Dat biedt kansen tot “reshoring”. Niet door te vervallen in de oude technologie, met de vervuilende fabrieken en de slechte arbeidsomstandigheden, maar juist door de kennis en innovatie te bundelen die nodig is om de textielketen in Twente en daarbuiten weer te sluiten. Als me dat nog lukt, kan ik hier over een paar jaar als een gelukkig mens de deur achter me dichttrekken.”
Fotografie: Thomas Busschers
Wil jij verschil maken voor de wereld van morgen?
Bekijk onze vacatures!