Een huiskamer om binnen te vallen, op de bank te ploffen en met een kop thee te vertellen hoe je dag was. Het lijkt zo vanzelfsprekend. Toch missen veel studenten een plek waar dat mogelijk is. Zeker als het gaat om iemand die daarbij een luisterend oor biedt. Fritha de Swardt is studentcoach, maar liever noemt ze zich ’huiskamermama’. Graag vertelt ze over de succesvolle Saxion-pilot met huiskamers. Het aantal academies met studentenhuiskamers groeit inmiddels gestaag. “Studenten mogen me hier alles vertellen. Ik heb geen oordeel, wel aandacht. Ik ben er en ik luister.”
Als ik Fritha de Swardt spreek, zit ze op de bank van de nieuwe huiskamer van de Academie Bestuur, Recht & Ruimte (ABR&R) in Enschede. Achter haar prijkt een muurschildering. Is het een vlinder of een vogel? In ieder geval zijn de kleuren warm. Net als de sfeer in de huiskamer en ons gesprek dat zal volgen. Zelf is Fritha nu zo’n veertien jaar in dienst bij Saxion. Bij verschilllende academies gaf ze les. Nog steeds doet ze dat: twee dagen per week, bij de Academie Creatieve Technologie (ACT). De overige drie dagen is Fritha te vinden in verschillende huiskamers van Saxion. Bij ABR&R, waar ik haar nu tref, maar ook bij ACT en HBS, de Hospitality Business School.
Op die laatstgenoemde plek begon het allemaal in 2022, als pilot in coronatijd, zo vertelt ze: “In die periode begon ik als studievaardigheidscoach bij onze interne dienst Onderwijs & Student Support (OSS, red), naast mijn werk als docent. Veel studenten hadden het moeilijk, tijdens en vlak na die eerste periode van de lockdown. Er was een wat langere wachtlijst bij onze decanen en studentpsychologen. Als studievaardigheidscoach werkte ik in die tijd al in het verlengde van de decanen en psychologen, met studenten die wat extra coaching konden gebruiken. Ik merkte dat ik het mooi werk vond. Ook dat het me goed lukte om naast studenten te staan. De extra trainingen die ik op dat gebied volgde, gaven me alleen maar meer verdieping.”
Ik merkte dat ik het mooi werk vond. Ook dat het me goed lukte om naast studenten te staan.
Gezelligheid, rust, veiligheid
Het idee voor een huiskamer kwam van HBS-collega Anouk van der Leiden, vertelt Fritha. Zo’n huiskamer zou een ander soort ruimte moeten worden dan een creatief en gezellig ‘hok’ van een studenten- of studievereniging. Het moest vooral een huiskamer zijn die rust en veiligheid uitstraalt. Een veilige plek waar studenten kunnen ontspannen, praten, een spelletje spelen. De coach, die er eens per week op een vaste dag aanwezig is, fungeert als vast aanspreekpunt. Voor smalltalk, maar ook voor een luisterend oor, als dat nodig is. Iemand bij wie je terecht kunt, “met welke vraag dan ook,” legt Fritha uit. “Het idee was om de drempel te verlagen tussen de academie, de decanen en studentpsychologen. De coach is een eerste aanspreekpunt om studenten te wijzen op informatie op MijnSaxion, of om hen te verwijzen naar een decaan of psycholoog. En als er een wachttijd is, kan de coach al veel wegnemen. Door te luisteren, mee te kijken met de studieplanning of soms ook met het geven van een paar tips. Dat was het idee.”
Uit dat idee ontstond in 2022 een pilot met een eerste huiskamer bij HBS in Deventer. Fritha was de eerste coach, hielp met de opzet van de huiskamer (nog steeds gevestigd in ruimte B2.23) en zag de ruimte al snel veranderen in een gezellige plek, die volop door studenten gebruikt wordt. “Een blauwdruk voor hoe andere huiskamers bij andere academies vorm zouden kunnen krijgen. Het duurde niet lang voordat studenten me daar wisten te vinden. Bij een kop koffie, een traktatie rond Sinterklaas of Pasen, een spelletje aan tafel, een gesprek op de bank. Zodra ik studenten begon te helpen, ging het als een lopend vuurtje: ‘Als je ergens mee zit, kun je Fritha om raad vragen.’ Het werd langzaam maar zeker drukker. Nu ben ik vaak non-stop bezig.”
Fritha de Swardt: "Zodra ik studenten begon te helpen, ging het als een lopend vuurtje: ‘Als je ergens mee zit, kun je Fritha om raad vragen.’ Het werd langzaam maar zeker drukker. Nu ben ik vaak non-stop bezig.".
Met z’n tienen rond de tafel
Zelf focust Fritha zich echt op het studentencontact in de huiskamer. Voor HBS was collega Anouk in de beginperiode coördinator. “Zij zorgde voor meer bekendheid, bij studenten, decanen, psychologen en studieloopbaanbegeleiders. Het is goed die taken te scheiden, zodat je allebei je energie op de juiste dingen kunt richten,” aldus Fritha, die inmiddels ook workshops geeft in ‘haar’ huiskamers. Bijvoorbeeld elke dinsdagmiddag van 14.00-15.00 uur bij HBS: met z’n tienen rond de tafel, in gesprek over thema’s als faalangst, plannen met plezier, omgaan met stress en uitstelgedrag. “Die workshops zijn echt op aanmelding. Maar regelmatig zitten we ook gewoon samen een spelletje te spelen of kaartjes uit de kletspot te trekken. Het kan een opmaat zijn naar een gesprek, maar dat hoeft niet. Het is ook gewoon fijn om gezellig samen te zijn, aandacht voor elkaar te hebben en verbinding te voelen. Veel studenten steken ook alleen hun hoofd om de hoek van de deur, voor een groet of een kort praatje. Ook dat is mooi. De huiskamer is een vaste waarde aan het worden op deze academies.”
Hoe gaat Fritha om met studenten die graag één-op-één willen praten? Moeilijke gesprekken kunnen vragen om privacy. “Dan gaat de deur even dicht, als teken voor anderen dat ik in een privégesprek zit. Het werkt heel goed. Als je later terugkomt, is de deur weer open en is iedereen weer van harte welkom. Studenten mogen me ook mailen, voor een ander moment van de dag. En ik moet eerlijk zeggen…de meeste gesprekken zijn niet zo privé. Het komt meestal voor dat ik met een student op de bank een studieplanning zit door te nemen, terwijl een ander vanaf de eettafel meeluistert en er wat tips uit meeneemt. Dat versterkt elkaar weer. Eigenlijk gaat het allemaal vanzelf. Ik noem mezelf de huiskamermama. Eentje die er trouwens een boel humor ingooit. Ook dat helpt. Om de lichtheid te bewaren, maar juist ook weer om echt contact te maken.”
Ik noem mezelf de huiskamermama. Eentje die er trouwens een boel humor ingooit. Ook dat helpt. Om de lichtheid te bewaren, maar juist ook weer om echt contact te maken.
Aandacht
Waarom loopt het zo goed, met de huiskamers, denkt Fritha? “Ik denk dat dit soort plekken in een duidelijke behoefte voorzien. Onze maatschappij is veranderd. Iedereen is druk, agenda’s zitten overvol, steeds meer mensen moeten hard werken om het hoofd boven water te houden. Daardoor is er minder aandacht voor elkaar. Binnen families, maar ook op andere plekken, bijvoorbeeld in studentenhuizen. En juist dat moment, waarop je na je schooldag even bij wilt komen, thuis wilt komen…dat is zo belangrijk.” Zelf hoort ze vaak terug dat ze écht luistert, zegt Fritha. Ze beschouwt het als een groot compliment en is dankbaar dat het zo ervaren wordt. “Ik denk niet direct aan allerlei oplossingen, tijdens een gesprek. Soms is het inderdaad fijn als iemand gewoon even luistert. Of tegen je zegt: ‘Wat is er nu écht aan de hand met je?’ En soms stel ik een kleine vraag, waarna een student zelf tot een oplossing of conclusie komt. Zoiets gebeurt als je tijd en aandacht kunt bieden. Dat kun je in die mate niet vragen van een studieloopbaanbegeleider of docent. En dat begrijpt iedereen. Daarom wil ik dat extra paar oren graag zijn. Zie me als een eerste filter, dat veel opvangt.”
Zelf maakte ze veel mee in haar leven, zegt Fritha. Mooie en minder mooie dingen, zo vat ze het samen. Ervaringen die er voor zorgden dat ze in de loop der jaren een enorm gevoel van empathie ontwikkelde voor studenten. “Vooral voor studenten met problemen. Want geloof me, elke student heeft een verhaal. Het aantal studenten met eetstoornissen neemt toe, er zijn studenten met negatieve ervaringen op het gebied van seksualiteit… Ik heb geen studie gedaan om hen met al die dingen te helpen, maar ik kan wél luisteren. En hen bedanken voor hun openheid. Vaak zeg ik: ‘Laten we eens kijken of ik met je mee kan denken, hoe jij hier mee verder komt.’ Net als: ‘Je mag me alles vertellen, want ik heb geen oordeel, er iets niets waarmee je me kunt shockeren.' Ik ben er en ik luister. En weet je wat in mijn geval een belangrijk element is? Ik ben niet in dienst bij de academies waar ik in de huiskamers zit. Ik heb geen invloed of belangen. Dat kan extra veilig voelen voor studenten. We laten academies zelf de keus of ze iemand uit het eigen team of van buiten de academie aan deze rol verbinden.”
Fritha de Swardt: "Ik denk niet direct aan allerlei oplossingen, tijdens een gesprek. Soms is het inderdaad fijn als iemand gewoon even luistert. Of tegen je zegt: ‘Wat is er nu écht aan de hand met je?’"
Hart van de academie
Een slotvraag nog. Kunnen studenten ook in de huiskamer terecht als coaches zoals Fritha niet aanwezig zijn? “Zeker. De huiskamer is de hele week een plek om lekker te komen zitten of anderen te ontmoeten. Het gaat niet alleen om de studiecoach. Laatst kwam ik binnen en trof ik een paar studenten die aan de hoge tafel mandala’s zaten te kleuren. Heerlijk toch? Ook internationale studenten weten de huiskamers goed te vinden. Hun netwerk is soms wat kleiner. Het is de hele week een komen en gaan van mensen. Tussen de lessen, na de lessen. Ook als ik er niet ben. Ik noem de plek ‘het hart van de academie’. Het geeft me zoveel voldoening om hier een rol in te kunnen spelen. Je verbindt je niet alleen met iemand als student, maar vooral als persoon. Dat is waar het me om gaat.”
Femke Woertman studeert Facility Management en werd vorig jaar benaderd om de rol van eerstejaars-studentcoach in de huiskamer van de HBS te vervullen: “Ik was al aardig bekend met de huiskamer, door de bijles die ik van Fritha had gekregen. Ik zag deze rol als een mooie kans om evenementen te organiseren voor studenten. En om na te denken over wat ik zelf had gemist in mijn eerste studiejaar. Wat de huiskamer zo waardevol maakt, is de laagdrempelige sfeer. Studenten kunnen hier terecht met vragen over de opleiding, over studievakken en hoe je je studie combineert met de rest van je leven. Maar de huiskamer is ook een plek voor een praatje, of om gewoon even te ontspannen. Die mix van gezelligheid en ondersteuning maakt onze huiskamer een goede toevoeging aan de HBS. Ik ben elke dinsdag van 11.00 tot 14.00 uur aanwezig.”
Bij Saxion werken we aan het vergroten van studentsucces, studentenwelzijn en studentenbinding. Net als aan het verminderen van studentenuitval. Met de introductie van huiskamers bij onze academies leveren we daar een extra bijdrage aan. De huiskamer is opgenomen in het Strategisch Plan. Vanuit de Kwaliteitsgelden is budget vrijgemaakt.
Huiskamers zijn fysieke ruimtes waar studenten zich kunnen ontspannen, terugtrekken en waar ze medestudenten ontmoeten. Daarnaast bieden huiskamercoaches er één dag per week ondersteuning, advies en begeleiding. Dit verkleint de drempel tussen de studiecoach en het tweedelijns studentbegeleidingsteam van het Student Support Centre. Naast de huiskamercoach, heeft één van de studentenpsychologen een aantal uur per week een inloopspreekuur. Dit is aanvullend aan het reguliere aanbod van het Studiesucces Centrum en studentbegeleidingsteam.
De eerste huiskamer werd in 2022/2023 als pilot ingericht bij HBS in Deventer. Na een succesvolle evaluatie is in 2024 budget vrijgemaakt om meer huiskamers te realiseren. In dit kalenderjaar zijn en worden er nog huiskamers geopend bij Academie Bestuur Recht & Ruimte, de Academie Pedagogiek en Onderwijs, Building Business & Technology, Lifescience Engineering & Design, Academie Creatieve Technologie en de School of Commerce en Entrepeneurship. Ook op de locatie Saxion Apeldoorn komt een huiskamer. Andere academies volgen later.
Projectleider Odette Guijt (Dienst Onderwijs & Student Support) is blij met de ontwikkelingen:
“De huiskamers maken onderdeel uit van een integrale aanpak op het gebied van studentsucces en studentenwelzijn. In co-creatie met de academies en hun studenten hebben we huiskamers vormgegeven die aansluiten bij hun wensen en behoeften. Zowel ten aanzien van de inrichting als van het aanbod en begeleidingsaanbod. Ik ben er trots op wat we in korte tijd met elkaar hebben gerealiseerd. Uit onderzoek blijkt dat studenten de ruimte voor ontspanning en sociale interactie waarderen. Ze voelen zich thuis, gezien en gehoord. De laagdrempelige studentbegeleiding van de huiskamercoaches draagt daar zeker aan bij. Dat de huiskamers zijn opgenomen in het Strategisch Plan onderschrijft het belang dat Saxion aan de huiskamers hecht. Ik kan dan ook niet wachten tot iedere academie minimaal één huiskamer heeft!”
Fotografie Fritha: Thomas Busschers (Dienst Marketing Communicatie)
