Kasim: ‘Bij Saxion werd ik niet geïntroduceerd als vluchteling, maar als mens’

Bijna 50 is Kasim Gül, maar de herinneringen aan zijn jeugd in Turkije liggen dicht onder de oppervlakte. Oudste zoon uit een gezin met zes kinderen, zijn moeder die al op haar 28^ste weduwe werd, de verantwoordelijkheid die hij voelde om voor zijn moeder, zussen en broers te zorgen. Het vormde Kasim tot de man die hij werd. “Al vanaf jonge leeftijd was ik gek op techniek. Altijd was ik bezig constructies te bouwen. Op school haalde ik goede cijfers en uiteindelijk was ik de eerste uit onze familie die na de middelbare school kon gaan studeren. Mijn moeder gaf me die ruimte. Zij is mijn heldin, heeft ons als kinderen altijd het beste gegund.”

Astronomie of robotica

Met zijn universitaire studie Natuurkunde in Izmir hoopte Kasim iets met astronomie of robotica te kunnen doen. Hij had specialistische banen in Nigeria, Tsjechië en Thailand voordat hij, inmiddels met zijn jonge gezin, terugkeerde naar Izmir. Er was een prachtige functie voor hem beschikbaar, opnieuw aan de universiteit. “Ik dacht altijd dat de wereld enorm groot was, maar door het wonen en werken in verschillende landen, leerde ik dat je al na een paar uur reizen op een hele nieuwe plek kunt zijn, waar je leven er heel anders uitziet.” Een mooi inzicht, zolang het een vrijwillige keuze betreft. Al snel zou zich een nieuwe reis aandienen. Uit noodzaak.

“Onze vlucht, in het holst van de nacht op een bootje naar Griekenland, was onvermijdelijk. Ik hield me in Turkije niet bezig met politiek, maar toch werd het klimaat voor hoger opgeleiden zoals ik, steeds gevaarlijker. Dus besloten mijn vrouw Gulhan en ik met onze dochter Maria te vluchten. Na een maand kwamen we in Nederland terecht. Via de eerste opvanglocatie in Ter Apel kregen we na drie dagen een plek in het asielzoekerscentrum in Hengelo. Daar besloot ik om direct te onderzoeken hoe we ons leven konden oppakken. Ik stuurde een paar e-mails, onder andere naar Saxion, om te vertellen wie ik was en wat ik kon. Al snel kreeg ik een uitnodiging van Dirk Bekke. Hij was destijds lector Mechatronica en nodigde me uit voor een gesprek. Hij had maar een paar woorden nodig om mijn achtergrond te begrijpen.”

Hoewel Kasim door zijn status als vluchteling nog niet in dienst mocht treden bij Saxion, kon hij als vrijwilliger een belangrijke bijdrage leveren aan het onderzoek bij het lectoraat Mechatronica. Kasim herinnert zich die eerste keer op de werkvloer nog goed: “Dirk was heel enthousiast. Hij pakte me bij de hand en nam me mee naar het lab. Daar klapte hij in zijn handen en zei: ‘Mensen, dit is Kasim, een gastdocent uit Turkije, hij is inzetbaar bij projecten. Als Kasim materialen nodig heeft bij zijn onderzoek, schaf die dan aan.’ Dirk zei niet dat ik vluchteling was, maar introduceerde me als mens. En dat was dat. Ik voelde me bij Saxion direct thuis.”

Door weer en wind

Negen maanden werkte Kasim als vrijwilliger bij het lectoraat. Drie keer per week kwam hij op een fiets zonder versnellingen, door weer en wind, van Hengelo naar Enschede, zo vertelt hij. “Het was mijn ambitie om bij Saxion in dienst te komen, dus ik had het er voor over.” Toch kwam het dienstverband pas later. Na negen maanden verhuisde Kasim met zijn gezin naar een woning in Delden en kon hij een functie vervullen in Amersfoort, als programmeur op het gebied van data science en machine learning. “Maar de dagelijkse reistijd was heftig, met slecht weer en al die files. Ik moest op zoek naar een baan in de regio, want dit was niet vol te houden.” Kasim solliciteerde bij verschillende organisaties in Twente en kwam opnieuw in contact met Saxion, toen er een vacature voor docent Mechatronica ontstond. “Ik werd rechtstreeks benaderd, of ik terug wilde komen. Opnieuw bood Saxion me een kans. En omdat mijn eerste ervaring zo goed was, wilde ik dat graag. Ik kende de mensen, ik kende het gebouw. Het voelde gewoon goed.”

Door zijn achtergrond kon hij als onderzoeker aan de slag, maar Kasim koos bewust voor het docentschap. Om meer interactie met studenten te hebben: “Ik zocht meer dynamiek, na jaren onderzoek wilde ik nu dichter op de Nederlandse maatschappij staan.” Naast zijn werk bij Saxion stortte Kasim zich op allerlei maatschappelijke projecten. Zo richtte hij met zijn vrouw Gulhan, die kunstenaar is, de Stichting Little Boat op, vernoemd naar de vluchtelingenbootjes waarmee mensen in het holst van de nacht hun leven wagen. De stichting ondersteunt Nederlanders met een migratieachtergrond om hun weg in de maatschappij te vinden. Ook kunstprojecten met kinderen horen tot de activiteiten die Kasim en Gulhan organiseren. Ondertussen werd Kasim actief in het Oyfo Techniekmuseum in Hengelo en maakt hij inmiddels deel uit van de regionale ledenraad van de Rabobank Achterhoek.

Studenten begeleiden

Hoe vindt Kasim het inmiddels om bij Saxion voor de klas te staan? “Ik vind het mooi werk, maar het gaat niet vanzelf, mede doordat ik de taal nog beter moet leren. Maar het is fijn om vakken te kunnen geven als programmeren, differentiëren en integreren, complex rekenen.” De taal van de wis- en natuurkunde is universeel, zo blijkt. Maar de voorbereidingen van zijn lessen kosten hem meer tijd. Het vraagt om discipline: “Ook op dagen waarop ik geen lesgeef, ben ik op kantoor, om me goed te kunnen focussen op mijn taken. Er is altijd iets te doen, want ik begeleid ook studenten die stage lopen of aan het afstuderen zijn.”

Het is niet alleen de taal die soms nog een barrière vormt, tussen zijn oude en nieuwe leven, zegt Kasim. Ook de sociale codes, ingegeven door culturele verschillen, zijn regelmatig lastig. “Ik vind het soms moeilijk om te doorgronden wat iemand bedoelt. Het lukt me nog niet altijd om lichaamstaal goed te begrijpen, tussen de regels door te luisteren, naar wat er juist niet gezegd wordt, hier in Twente. Het gaat over nuances, dingen die in Turkije anders gaan. Soms voelen sociale codes als een doolhof waarin ik beter mijn weg moet leren vinden, omdat ze niet vanzelfsprekend voor me zijn. Dus ja, ik voel me wel eens onzeker, of ik wel de juiste reactie geef. Maar ik heb gelukkig collega’s en vrienden die wat dichter bij me staan. Hen durf ik dat wel te vragen. Een goede vriend heeft ons enorm geholpen tijdens onze integratie. Op alle mogelijke manieren. We hebben tijdens de Ramadan samen gekookt en gegeten. Het voelt inmiddels alsof we hier ook familie hebben.”

Verantwoordelijkheid

Terug naar Saxion: wat geeft Kasim plezier in zijn werk? “Ik houd van techniek, van nieuwe dingen leren. Als ik zie dat mijn uitleg over iets wiskundigs goed begrepen wordt, dan voelt het alsof ik mijn studenten op weg help naar hun toekomst. Natuurlijk is het mijn werk, hier bij Saxion, maar het is voor mij méér dan dat. Ik zie het docentschap als een belangrijke verantwoordelijkheid. Culturele verschillen met Turkije zie ik ook, in de relatie tussen studenten en docenten. In Turkije is er meer hiërarchie, terwijl docenten daar wél tegelijkertijd enorm bezig zijn met de prestaties van hun studenten. In Nederland is er minder afstand, maar wordt de verantwoordelijkheid voor goede resultaten meer bij de student neergelegd. Dat is een interessant verschil.”

Hoe ziet Kasim zijn toekomst bij Saxion? “De komende drie tot vijf jaar wil ik de taal en de sociale codes beter leren kennen. Daar heb ik nu mijn handen nog vol aan. Integreren is belangrijk, maar natuurlijk zonder jezelf te verliezen. Toch ben ik vooral ook bezig met de wereld om me heen. Ik wil niet alleen mijn studenten verder helpen, maar richt me met onze stichting ook op vluchtelingenfamilies die nog in de AZC’s wonen. Samen met mijn vrouw probeer ik hen te helpen hun toekomst in Nederland vorm te geven. Ik begrijp hun situatie. Daarom wil ik niet alleen werken aan mijn eigen wensen of dromen, maar ook aan die van anderen. Dat doen we voor de regio hier, en voor de toekomst van Nederland. Voor alle mensen die hier wonen, met of zonder migratieachtergrond. Kasim is niet alleen Kasim. Ik ben onderdeel van een groter geheel en vind dat ik ook een verantwoordelijkheid heb anderen te helpen. Mijn succes moet ook het succes van anderen worden.”

Een druk bestaan. Is er nog tijd voor ontspanning? “Zeker. Bij mooi weer ga ik graag met een boek naar natuurgebied De Houtmaat, bij Hengelo. En ik ben vrijwilliger bij de sterrenwacht in Lattrop. Astronomie geeft me rust. Het trekt me uit de wereld, geeft perspectief. De ruimte is zo enorm groot. Als ik naar de sterren kijk, kan ik alle problemen op onze aarde even vergeten.”

Fotografie: Thomas Busschers - Dienst Marketing Communicatie