Amper twee maanden was Timo Kos gestart als lid van het College van Bestuur, toen Nederland en ook het onderwijs bij Saxion op z’n kop stond door de uitbraak van het coronavirus. Het was niet de enige uitdaging waaraan hij de afgelopen vijf jaar bij Saxion het hoofd moest bieden. Langlopende processen, waaronder de verbetering van het Smart Solutions Semester, werden afgewisseld met crises als de toetsvragendiefstal. “Het is tekenend geweest voor mijn bestuursperiode, dat ik bij veel complexe dossiers een lange adem moest hebben én tegelijkertijd steeds snel moest schakelen als iets acuut om actie vroeg,” aldus Timo Kos bij zijn afscheid.
Het kennismakingsinterview had al wel plaatsgevonden, eind februari 2020 in Enschede. Van een artikel over zijn eerste weken bij Saxion kwam het echter niet meer. Het was ‘alle hens aan dek’, toen de coronacrisis binnen enkele dagen uitbrak. Ook voor Timo Kos, die begin 2020 als derde lid van het Saxion College van Bestuur was benoemd. Een uitbreiding, naast bestuursvoorzitter Anka Mulder en (inmiddels voormalig) vice-voorzitter Ineke van Oldeniel. De synergie binnen het College van Bestuur was er direct, in die eerste periode waarin Saxion door de lockdowns en aanvullende maatregelen lange tijd grotendeels overging op online onderwijs. Timo Kos: “Het scheelde dat ik Anka en Ineke al kende. Anka van de TU/Delft en Ineke uit haar tijd bij CFI (de voorloper van uitvoeringsorgaan DUO, red.). Het is fijn als je elkaar in zo’n compact team van drie bestuurders zo goed verstaat en zo prettig samen kunt werken. Dat merk je zeker in tijden van crises. Dan moet je blind op elkaar kunnen vertrouwen.”
Nieuw in drie opzichten
Per 1 maart 2025 wordt Timo Kos vicevoorzitter van het College van Bestuur van de Universiteit Leiden. Daarbij laat hij Saxion na ruim vijf bestuursjaren achter zich. “Mijn functie bij Saxion was destijds in drie opzichten nieuw voor me,” blikt hij terug. “Het was mijn eerste bestuursfunctie, in een regio die ik nog niet goed kende én ik kwam vanuit het wetenschappelijk onderwijs. Ik kende het hbo vanuit opdrachten die ik in het verleden had gedaan, maar in deze positie was het hbo nieuw voor me. Ik had mezelf voorgenomen om me rustig en gedegen in te werken, zodat ik Saxion goed zou leren kennen. Zoiets moet ook, vind ik, voordat je gaat sturen of bijsturen. Het is gemakkelijk om, hoog over, te zeggen: we gaan rechtsaf of linksaf. Dat kan alleen als je weet hoe een organisatie in elkaar steekt en reageert op dat soort bewegingen.”
Studentsucces
Met de focusgebieden ‘onderwijs’ en ‘Deventer’ in zijn portefeuille kreeg Timo aanvankelijk twee specifieke opdrachten van de Raad van Toezicht mee. Als eerste: draag bij aan behoud van een vitale regio door het vinden van oplossingen voor de teruglopende studentenaantallen, als gevolg van de demografische krimp. Daarnaast: draag vanuit Saxion bij aan een betere profilering van de stad Deventer. “Dit sloot aan bij een aantal strategische lijnen van het in 2019 vastgestelde Strategisch Plan 2020-2024, en ook bij de kort daarvoor vastgestelde onderwijsvisie. Later is daar de uitbreiding van ons onderwijsportfolio bijgekomen, met onder andere de voltijd Associate degrees. Ik wilde ook het thema studentsucces steviger op de agenda zetten, in relatie tot onze onderwijsvisie. Die koppeling was er aanvankelijk niet. Maar die lange termijnstrategie en -plannen werden in mijn eerste jaar direct overruled door actuele vraagstukken, waar ik natuurlijk geen idee van kon hebben toen ik bij Saxion begon.” Niet alleen door corona, maar later ook door de toetsvragendiefstal en een aantal acute casussen die speelden bij academies, zo bleek.
Het is gemakkelijk om, hoog over, te zeggen: we gaan rechtsaf of linksaf. Dat kan alleen als je weet hoe een organisatie in elkaar steekt en reageert op dat soort bewegingen.
Online onderwijs, toetsvragendiefstal en bezuinigingen
Een deel van deze vraagstukken raakte direct zijn portefeuille, waarbij hij eindverantwoordelijk was, vertelt Timo. “Denk alleen al aan het online onderwijs dat in coronatijd, met inzet van zoveel collega’s, van de grond moest komen. De laatste crisis was die van de aangekondigde onderwijsbezuinigingen, door het kabinet-Schoof. Die bezuinigen zijn, mede dankzij een actieve lobby van veel collega’s, gelukkig voor een deel teruggedraaid. Belangrijk is dat ik trots ben dat we, ondanks die crises, ook de strategische langetermijndoelen goed in het vizier hebben gehouden. Schakelen op twee sporen, met twee snelheden. Daardoor staat Saxion er nu nog altijd goed voor, ondanks deze uitdagende periode.”
Onderwijsvisie
Kijkend naar langlopende dossiers die afgelopen jaren zijn aandacht vroegen, noemt Timo de Saxion Onderwijsvisie (voorheen het Saxion Onderwijs Model, SOM), het Smart Solutions Semester en studentsucces. “Ik heb vrij snel een aantal veranderingen ingezet rond zaken die me opvielen. Onder de onderwijsvisie lag best een complex onderwijsmodel. Toch was het niet voor iedereen helder waaróm we hiervoor gekozen hadden en wat we ermee wilden bereiken. Daarom wilde ik de onderwijsvisie sterker koppelen aan wat de student ervaart, het studentsucces en de tevredenheid van het werkveld. Kwalitatief goed onderwijs moet niet alleen maar mooier en interessanter onderwijs opleveren, maar óók effect sorteren. Daarmee keerden we weer terug naar de kern van de onderwijsvisie zoals die aanvankelijk was opgesteld.”
Smart Solutions Semester
Ook de aanpassingen in het Smart Solutions Semester, waarin studenten gezamenlijk een half jaar vanuit verschillende opleidingen met opdrachten voor het werkveld aan de slag gaan, werden ingezet tijdens zijn bestuursperiode. “De kritiek die studenten een paar jaar geleden hadden, was terecht. De matching met opdrachten liep vaak niet lekker, waardoor studenten op projecten werden geplaatst die hen niet of maar matig interesseerden. Dat is niet goed voor je studieplezier. We hebben dat toen snel kunnen verbeteren met een nieuwe matchingsprocedure. Maar Smart Solutions vroeg om meer aanpassingen, die een langere doorlooptijd met zich meebrachten: de begeleiding, de wijze van toetsing en de studielast zijn daar voorbeelden van. Zo’n lange doorlooptijd is lastig, omdat veel veranderingen pas één of twee jaar later zichtbaar worden. Ondertussen heb je wel de verhalen dat studenten en docenten nog niet tevreden zijn. Dat het niet goed genoeg is. Dit zijn complexe onderwijsvormen, die ontzettend waardevol zijn, als je het goed doet. Maar ook daar wordt de verbetering nu zichtbaar. Gelukkig hoor ik dat ook terug bij studenten, docenten en opleidingscommissies. In evaluaties scoren we gemiddeld een voldoende of ruime voldoende.”
De laatste crisis was die van de aangekondigde onderwijsbezuinigingen, door het kabinet-Schoof. Die bezuinigen zijn, mede dankzij een actieve lobby van veel collega’s, gelukkig voor een deel teruggedraaid.
Interdisciplinair onderwijs
Trots is hij dan ook op het interdisciplinair onderwijs van Saxion, vertelt Timo. Hij zegt geen hogeschool of universiteit ter wereld te kennen die interdisciplinair onderwijs op een niveau vormgeeft zoals Saxion dat doet. “Dat realiseren een heleboel mensen zich niet, denk ik. Wat Saxion neerzet, is echt uniek. We hadden de Arizona State University op bezoek bij de Academie Pedagogiek en Onderwijs. De Arizona State University is al acht jaar op rij de meest innovatieve universiteit van de Verenigde Staten. Onze gasten keken hun ogen uit op welke schaal wij interdisciplinair onderwijs organiseren. Wij zien misschien vaak een glas dat halfleeg is, omdat we soms nog worstelen met de uitvoering van het concept. Maar eigenlijk is dit glas méér dan halfvol. Het is geweldig dat het Saxion lukt op zo’n schaal hoogwaardig kwalitatief interdisciplinair onderwijs vorm te geven. Daar werken we al jaren keihard aan. We hebben daarin ook een enorme kwaliteitsslag gemaakt. Maar het is altijd in beweging. Er komen nieuwe opdrachtgevers, docenten en studenten. Je moet altijd blijven luisteren en planmatig verbeteren. Het is nooit af. Dat hoort erbij.”
Studentenwelzijn
En dan waren er de inspanningen rond studentsucces, waarmee Timo een sterkere koppeling met de onderwijsvisie wilde maken. Naast de component studiesucces is daar de afgelopen jaren studentenwelzijn bijgekomen. “Door maatschappelijke ontwikkelingen is dat een breder thema geworden, zeker door corona. Die periode, met de nasleep, heeft het welzijn van studenten enorm onder druk gezet. Ik doel dan op sociaal-emotionele problemen in relatie tot hun studie: paniek, examenstress, faalangst. Verschrikkelijk natuurlijk. En het leidt ook tot onnodige uitval. Daar hebben we echt wat aan proberen te doen door de hele zorgstructuur bij Saxion nog beter in te richten. Maar het is een complex probleem om echt op te lossen. Je kunt niet zeggen: we hebben A, B en C geregeld en nu is het klaar. In ieder geval hebben we er ontzettend veel aandacht aan besteed. Het gaat zichtbaar beter, maar tegelijkertijd is dat ook moeilijk te kwantificeren. De effecten van corona zijn nu aan het wegebben. Ik zie wel dat we rond het terugdringen van de uitval in het eerste jaar flinke stappen aan het zetten zijn. Met onze Dienst Onderwijs Student Support, maar ook met lectoraten die beschikken over wetenschappelijke en praktische inzichten. Ik hoop dat Saxion ook echt landelijk over de schutting blijft kijken, naar wat andere opleidingen op dit vlak presteren en wat hun best practices zijn. Hier kunnen we van leren en onszelf mee verbeteren. Zo hoeven we niet steeds zelf het wiel voor uit te vinden. Die neiging is er nog wel eens. Het zit zelfs een beetje in het dna van Saxion.”
Timo Kos: "Het is geweldig dat het Saxion lukt op zo’n schaal hoogwaardig kwalitatief interdisciplinair onderwijs vorm te geven."
Enorme stappen
Er is veel om trots op te zijn, wat samen met collega’s bereikt is, aldus Timo. “We hebben ons onderwijsportfolio in Deventer en Apeldoorn versterkt. Een mooie eerste stap was de toekenning van publieke bekostiging, door de Minister van OCW, voor onze opleiding Interior Design. Oorspronkelijk werd die privaat aangeboden via Saxion Next. Dit is landelijk voor het eerst in twintig jaar gelukt voor een opleiding in het kunstendomein. Uniek. Het is ook prachtig te zien hoe goed het met die opleiding gaat. Er komt een Associate degree en mogelijk zelfs een Master aan. Geweldig ook voor de profilering van Deventer. En als het over Deventer gaat… We zijn als hogeschool naar ruim 120 studentenprojecten per jaar gegaan, mét en voor de stad. Bijvoorbeeld rond ruimtelijke ontwikkelingsopgaven in stadscampus De Kien. Dat zijn echt mooie stappen. Ik hoor van het College van B&W terug dat Saxion nu overal zichtbaar en actief is; in en rond de stad op actuele maatschappelijke thema’s.”
Partner van de stad
Saxion is meer een partner van de stad en de bedrijven en instellingen in de omliggende regio geworden, vindt Timo. “In Enschede en Twente was dat al zo, in Deventer en de Stedendriehoek zijn we daarin gegroeid. We doen projecten in de Stadscampus De Kien, op het Gasfabriekterrein, in het Centrum voor Veiligheid en Digitalisering en op de Zwitsalcampus in Apeldoorn. Ik heb daar van mijn kant ook veel energie in gestoken.” Maar eigenlijk is er niet één moment in de afgelopen vijf jaar dat er uitspringt, aldus Timo. “Het zijn vooral de langlopende processen, soms ook taaie dossiers, die we hebben kunnen verbeteren. Daar ben ik het meest trots op, want die zijn het moeilijkst. Je kunt ervan weglopen, denken ‘laat maar zitten’, maar door er juist mee aan de slag te gaan, maak je het verschil tussen het bieden van oplossingen of gewoon een beetje meevaren op de stroom.”
Thuis in Deventer
Het zal nog even wennen zijn om Saxion los te laten. Geldt dat ook voor de regio Deventer? “Voor mij was het destijds vanzelfsprekend dat ik voor Saxion naar deze regio zou verhuizen. In het begin hadden we hier nog geen woning en zat ik steeds een paar dagen per week in een hotel in Deventer. Toen corona uitbrak, moest ik natuurlijk weer vanuit huis werken, op afstand vanuit Amsterdam. Uiteindelijk zijn we in coronatijd, met alle restricties die er toen waren, met ons gezin naar een huurwoning in Deventer verhuisd. Wat later kwamen we op onze huidige plek in de binnenstad terecht. Door alle lockdowns hebben we met een beetje vertraging de échte verbinding met de stad moeten maken, maar inmiddels is dat helemaal gelukt. Door mijn werk, maar ook door het werk en het vrijwilligerswerk van mijn vrouw. Onze zoon vond zijn plek op een nieuwe middelbare school, met een leuke vriendenkring, maar studeert inmiddels in Amsterdam.” Zelf vindt hij Deventer en de rest van Oost-Nederland geweldig, zegt Timo: “We zijn nog steeds heel blij hier en blijven de komende jaren ook in Deventer wonen, met een doordeweekse uitvalsbasis in Leiden. Dichter bij het nieuwe werk. Ik voel me hier ook echt ingeburgerd. Mede door mijn werk voor Saxion heb ik zoveel mensen ontmoet en regionale evenementen bezocht, van de FBK-games tot de Military in Boekelo en van Deventer op Stelten tot klootschieten op de Holterberg. Ik heb het allemaal gedaan en voel me helemaal thuis in deze fantastische omgeving.”
Het zijn vooral de langlopende processen, soms ook taaie dossiers, die we hebben kunnen verbeteren. Daar ben ik het meest trots op, want die zijn het moeilijkst.
Blik op de toekomst
Wat zou hij onze hogeschool bij zijn vertrek nog mee willen geven? “Dat Saxion ongelofelijk veel kan bereiken als we de juiste focus hebben en echt samenwerken. Als je kijkt naar het oplossen van crises, dan zijn we daar hartstikke goed in. Zulke zaken vergen in korte tijd heel veel van een organisatie. Tegelijkertijd heeft Saxion ook een lange adem, als het gaat om het verbeteren en oplossen van de wat taaiere dossiers. Ik hoop daarnaast dat Saxion de ambitie vasthoudt om tot de beste hogescholen van Nederland te blijven behoren, en daarbij écht in de verbinding met buiten blijft investeren. In de regio doen we dat goed, maar ook in nationaal en internationaal perspectief blijft dat belangrijk. Daarnaast hoop ik dat we ons deeltijdonderwijs, dat we jaren geleden zo mooi hebben vormgegeven, verder kunnen laten groeien en de aandacht blijven geven die het nodig heeft om dat tot een succes te maken. Ook om nieuwe stappen te zetten en daarmee een cruciale bijdrage te leveren aan de vitaliteit van de regio.
Ik wens Saxion vooral toe dat iedereen, studenten en medewerkers, zich op deze plek gezien blijft voelen. Dat is voor elk mens belangrijk. Mij blijven dan ook vooral de persoonlijke ontmoetingen bij. Zoals met de studenten die QUEER oprichtten. Of met de bestuurders van KOSS, met wie we goede gesprekken voerden over het studentenleven in Deventer. Met docenten, met leden van examencommissies of opleidingscommissies die me benaderden. Dat zijn de momenten die je meeneemt. Ik hoop dat Saxion echt dat karakter van die persoonlijke hogeschool blijft houden.”
Fotografie: Thomas Busschers
