Steven Dorrestijn is al een tijdje lector Ethiek & Technologie, maar de ceremoniële kant van zijn installatie liet nog even op zich wachten. Maandag 16 oktober hield hij zijn lectorale rede bij Saxion Deventer. Een verslag van een middag vol vragen en verwondering: “Op zoek naar het goede gebruik van technologie.”
Het is feest, op meer dan één manier. 16 oktober 2023 is niet alleen de dag dat Steven Dorrestijn officieel wordt geïnstalleerd als lector Ethiek & Technologie, maar ook de dag dat Stevens vader zijn zevenentachtigste verjaardag viert. De trotste familie van de lector zit vooraan in de goed gevulde theaterzaal van Saxion Deventer.
Als de andere gasten ook plaats hebben genomen en de bijeenkomst is geopend, is het woord aan Anka Mulder, voorzitter van het College van Bestuur van Saxion. Ze begint met een bloemetje voor de jarige vader van Steven, maar daarna richt ze zich in haar korte toespraak tot de lector zelf. Een toespraak waarin het toelaten van twijfels centraal staat; iets wat samenvalt met de levenshouding van de ethicus Steven Dorrestijn. Voordat Anka het podium verlaat, onthult ze nog dat Steven – naast lector en Foucault-kenner – de beste pannenkoekenbakker van de wereld is. Althans, volgens zijn kinderen, die ook in het publiek zitten; het is een knipoog naar Stevens veelzijdigheid.
Steven Dorrestijn heeft zijn 'lectorale penning' omgehangen gekregen door Anka Mulder, voorzitter van het College van Bestuur van Saxion.
Voorbij één universele waarheid
Als Steven het woord van Anka heeft overgenomen, komt de Foucault-kenner in hem naar boven. Hij roemt de moed van de Franse filosoof om ‘voorbij één universele waarheid te denken.’ Met precies díe kritische open houding, wil Steven ethische reflectie op gang brengen bij technologische ontwikkelingen in de maatschappij. Bijvoorbeeld als het gaat over kunstmatige intelligentie en een concrete toepassing als ChatGPT; zoiets vraagt om reflectie, die we niet moeten overlaten aan algoritmes.
Praktische balans
Veel van Stevens werk heeft te maken met het zoeken naar een balans tussen natuur, mens en techniek. Als voorbeeld noemt hij de enorme hoeveelheid data die mensen en organisaties genereren. Data die voordelen kan opleveren, maar door de explosief toenemende vraag naar rekenkracht ook schadelijk kan zijn voor het milieu. Het is een voorbeeld om aan te geven dat technologie hoe dan ook impact heeft. Maar wat verstaan wij als samenleving onder goede impact? Belangrijk hierbij is volgens Steven “een ambivalente opvatting van techniek … We kunnen niet simpelweg voor of tegen techniek zijn.”
Steven Dorrestijn houdt zijn lectorale rede.
Hoe ga je met al die complexe vraagstukken aan de slag? Bij het lectoraat Ethiek & Technologie doen ze dat vooral op een praktische manier. Meermaals heeft Steven het in zijn lectorale rede over de tools en werkvormen die hij met zijn lectoraat inzet of ontwikkelt. Zoals de Ethical Readiness Check, een soort toets die kijkt naar het doel van bijvoorbeeld een nieuwe technologie, en of het gaat om een goed doel. Het zijn handvatten die ethiek toegankelijk en praktisch toepasbaar moeten maken.
Overal ethiek
Als Steven zijn rede heeft afgerond, vraagt hij zijn collega’s van het lectoraat om op te staan. Ook zij verdienen het applaus dat klinkt in de theaterzaal. Dat ethiek overal is, blijkt ook uit de thema’s van de workshops die aansluitend worden gegeven. De gasten kunnen kiezen uit Burgerparticipatie, Duurzaamheid & Inclusiviteit, Technologie in de zorg en AI en het onderwijs. Het is het slotstuk van een prikkelende bijeenkomst, waarop het publiek hopelijk nog lang zal reflecteren.
Fotografie: Dennis Moekotte/Moekotte Media
Ethiek en technologie – maar dan praktisch
Nieuwsgierig geworden naar de lectorale rede van Steven Dorrestijn? De manuscriptversie van de rede is beschikbaar op Stevens website.
