Projectgroep PLANT en de kiem voor groener kweken

Als Esmay Bisschop begint te vertellen over het Smart Solutions-project PLANT, wordt gelijk duidelijk dat ze voortborduurt op het werk van andere studenten. “Wij houden ons bezig met Hydroponics,” zegt ze. “Met een opstelling die gemaakt is door voorgaande groepen. Voor ons is het de taak om die opstelling door te ontwikkelen. Maar we hebben als groep ook veel vrijheid in wat we willen onderzoeken en verbeteren. Het is vooral de bedoeling dat het nut heeft, en dat het systeem er uiteindelijk beter van wordt.”

Dat ‘systeem’ zal voor veel mensen nog nieuw in de oren klinken. Bij het toepassen van Hydroponics worden gewassen niet geteeld in aarde, maar met een systeem dat werkt op basis van water waaraan noodzakelijke voedingsstoffen worden toegevoegd. Simpel gezegd moet je denken aan pvc-buizen met gaten erin; het water loopt door de buizen en in de gaten worden de plantjes gepoot. Freerk Dousma, die als docent-onderzoeker is betrokken bij het lectoraat International Water Technology, kent de uitdagingen rondom Hydroponics. Het zijn deeluitdagingen waarbij dankbaar gebruik wordt gemaakt van de kennis en kunde van studenten, die onder andere aan de slag gaan in het Saxion TRENDY Water Center. Freerk: “Mijn rol is om als opdrachtgever het project leiding te geven. Samen met de studenten werken we toe naar een eindproduct.”

Sociale kwekerij

Dat eindproduct kan in dit geval worden gezien als een heuse implementatie van het systeem bij een externe partij. “Een kwekerij van de sociale werkplaats hier in Enschede,” licht Freerk toe. “We hebben de projectgroep op pad gestuurd met de opdracht om het Hydroponics-systeem daar te implementeren. Dan gaat het om een versie van het systeem waarin ze zelf verbeteringen hebben doorgevoerd. Op die manier ontwikkelen ze de pilotopstelling door.”  

Esmay vindt het bijzonder om als student bij te dragen aan iets wat ‘buiten school’ in de praktijk wordt gebracht. Daarbij komt de diversiteit binnen haar projectgroep goed van pas. Een groepsgenoot die een engineering-opleiding volgt, kan bijvoorbeeld helpen met een beter ontwerp van het Hydroponics-systeem. Met haar achtergrond in biologie richt Esmay zich weer op andere projectonderdelen. “Waar ik me vooral op focus,” vertelt ze, “is de gezondheid van de planten. Nu zijn we vooral nog bezig met een literatuurstudie. Daarna willen we weer naar de opstelling bij Saxion gaan, en kijken wat er allemaal van invloed is op de groei van de planten. Dan gaan we ook echt de plantgezondheid meten.”

Ontkiemen

Hoewel Esmay vooral geïnteresseerd is in de medische kant van haar studie, is ze inmiddels best wel enthousiast over het project PLANT. Dit mede omdat ze het gevoel heeft aan ‘iets groters’ te werken. “Steeds meer mensen willen dat het kweken van voedsel minder impact gaat hebben op het milieu,” zegt ze, “en dat de oppervlakte die voor het kweken nodig is kleiner wordt. De bevolking blijft groeien. Er is steeds meer ruimte nodig voor ons om te leven, en dan gaat het niet alleen om ruimte voor het verbouwen van voedsel. Ik denk dat je met Hydroponics een belangrijke bijdrage kunt leveren aan die uitdagingen.”

Kijkt Esmay dan telkens vol verwachting uit naar gezonde kiempjes in de Hydroponics-opstelling? Ze vertelt, lachend: “Daar komen we net vandaan! We hebben zojuist de kleine plantjes in de opstelling gezet. Nu is het even afwachten of het ook echt grote planten gaan worden. Want we hadden al een keer kleine plantjes in de opstelling gezet, maar die groeiden niet goed door. Ik hoop dat ze dat nu wél gaan doen.”

Gelaagde plantenvoeding

Bij de Hydroponics-opstelling van Saxion gaat het om meer dan alleen een paar pvc-buizen naast elkaar. Freerk geeft aan dat er wordt gewerkt met meerdere ‘lagen’ van gewassen, om te kijken of er efficiënter kan worden gekweekt. Hij vraagt zich hardop af: “Is de plantengroei nou gelijk verdeeld over de verschillende lagen? Dat is iets wat we nu proberen te beantwoorden. Op dit moment krijgen alle planten op elke laag dezelfde voeding, en de vraag is dus of dat ook leidt tot een gelijke groei.”

Het werken in lagen zorgt ook voor andere vraagstukken, die hebben te maken met licht, fotosynthese en energie. Aan nieuwe opdrachten voor toekomstige projectgroepen dus geen gebrek. Hoe ervaart Freerk de samenwerking met al die studenten? “Ik vind het heel uitdagend,” zegt hij. “Het is altijd weer leuk om zo'n groep te zien. Die studenten hebben vaak nog nooit multidisciplinair gewerkt, dus weten ze eerst niet zo goed wat ze aan elkaar hebben. Daar moeten ze dan samen achter zien te komen.”

Planten met stress

Terwijl we praten over projectgroepen en deelopdrachten, zoomen we ook nog even uit. Het gaat bij Hydroponics niet alleen over een alternatieve manier om gewassen te kweken, maar ook over vraagstukken op het gebied van duurzaamheid. Zo kan de toepassing van Hydroponics zorgen voor het verkorten van de transportketen van water en de verbouwde producten zelf. “Denk bijvoorbeeld aan water waarover je lokaal beschikt,” zegt Freerk, “dat kun je bij jezelf houden. Je kunt er eventueel wat plantenvoeding aan toevoegen, en het water hergebruiken binnen het systeem. Hierdoor spoelt er ook minder uit naar het grond- en oppervlaktewater. Je kan zo wat meer lokaal gaan verbouwen. De gewassen die je kweekt hoef je ook niet meer eindeloos te transporteren.”

Wat momenteel al goed lukt met behulp van Hydroponics, is het kweken van kruiden zoals basilicum. In de praktijk worden grotere gewassen, zoals aardbeien en tomaten, ook al via Hydropnonics gekweekt. Als er in dit verband nieuwe onderzoeksvragen ontstaan vanuit het werkveld, dan zouden deze opgepakt kunnen worden door het lectoraat International Water Technology. Freek geeft aan dat ook dan weer de samenwerking met studenten kan worden gezocht.

En hoe kijkt Esmay op de iets kortere termijn naar de toekomst van projectgroep PLANT? “Wat we nog graag willen meten is het chlorofylgehalte,” reageert ze. “Hoe groen is de plant nou eigenlijk? Dat zegt veel over de gezondheid. Ook willen we onderzoeken wat de plant afgeeft onder stressvolle omstandigheden. Dan meten we echt een soort plantenhormoon.” Gelukkig kunnen we ons interview stressvrij afsluiten. Met het gevoel dat we op weg gaan naar een toekomst met groenere land- en tuinbouw.