Studenten zorg en welzijn kunnen een belangrijke rol spelen bij het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen, zoals ongelijkheid in gezondheid. Door de leefomgeving actief te betrekken bij het onderwijs, kunnen studenten tijdens hun studie al een bijdrage leveren aan het oplossen van deze vraagstukken én tegelijkertijd voorbereid worden op de toekomstige beroepspraktijk. Dat stellen onderzoekers van het Saxion-lectoraat Smart Health. Dankzij de toekenning van een Comenius-beurs van het NRO gaat Smart Health aan de slag met de ontwikkeling van een onderwijsmethodiek binnen living labs.
Met de subsidie voor het project ‘De kracht van de leefomgeving als krachtige leeromgeving’ kan worden gewerkt aan de ontwikkeling van een methodiek rondom werken in de wijk. Met behulp van Participatief actieonderzoek (PAO) zal in de Rivierenwijk in Deventer samen met bewoners, studenten, wijkprofessionals, docenten en onderzoekers worden onderzocht wat zij willen leren, veranderen en welke kennis zij daarbij kunnen ontwikkelen. Karin Dijkstra, lector bij het lectoraat Smart Health: "We gaan hiermee onderzoek doen naar hoe je in een living lab, in de wijk, op een effectieve manier onderwijs kunt geven. Living labs dragen bij aan een meer gezonde en inclusieve samenleving. De toekenning van deze Comenius-beurs biedt ons de kans om daar een volgende stap in te zetten."
We gaan hiermee onderzoek doen naar hoe je in een living lab, in de wijk, op een effectieve manier onderwijs kunt geven.
Participatief actieonderzoek
Participatief actieonderzoek (PAO) bevordert gelijkwaardige samenwerking tussen bewoners, studenten, professionals en onderzoekers, legt Yvonne Kerkhof, docent en onderzoeker bij het lectoraat Smart Health uit. "Hierbij staan wederkerigheid, van elkaar leren en dialoog centraal. PAO brengt onderzoekers dichter bij de praktijk. Door daadwerkelijk in de wijk aanwezig te zijn en een relatie op te bouwen met de mensen in die leefomgeving, bouw je wederzijds vertrouwen op. Daardoor krijg je als bijvoorbeeld toekomstig verpleegkundige inzicht in de daadwerkelijke situatie, wensen en behoeftes van mensen en doe je meer kennis en rijkere informatie op. Dankzij dit gezamenlijk leerproces komen we meer te weten over hoe bewoners met hun gezondheid omgaan en hoe we die gezondheid samen kunnen bevorderen."
Leefomgeving als krachtige leeromgeving
Kerkhof werkt al drie jaar nauw samen met studenten, bewoners, en wijkprofessionals in de Rivierenwijk. Vaak reageren studenten heel positief over deze vorm van onderwijs. "Hun leerervaring en bewustwording worden vergroot doordat ze met wijkbewoners met verschillende achtergronden en culturen samenwerken. Dat zorgt voor inzicht bij de studenten. Door goed te luisteren naar de wijkbewoners leren ze meer begrip te hebben voor hun verhalen en omstandigheden. Dat is mooi om te zien; deze manier van werken heeft echt mijn hart."
Hun leerervaring en bewustwording worden vergroot doordat ze met wijkbewoners met verschillende achtergronden en culturen samenwerken.
Leermethodiek
Samen met de studenten, wijkprofessionals en bewoners wordt dankzij het project verder gebouwd aan een learning community. Doel is het ontwikkelen van een leermethodiek die vragen beantwoordt rondom wat nodig is om in de wijk te werken of wat nodig is om met mensen met verschillende culturen samen te werken. Vandaaruit werken studenten vervolgens aan vaardigheden rondom wereldburgerschap en partnerschap; essentiële vaardigheden voor hun beroepsontwikkeling. Deze methodiek kan in de toekomst ook in andere living labs waarin Saxion met studenten werkt worden ingezet.
Foto: Teun Ratering
Leren in de leefomgeving
"Maatschappelijke uitdagingen zoals het verkleinen van sociaaleconomische gezondheidsverschillen zijn complexe vraagstukken", vertelt Karin Dijkstra. Als lector gezondheidsbevordering in de leefomgeving is ze blij met de toekenning van de Comenius-beurs. "Studenten in zorg en welzijn kunnen tijdens hun onderwijs al een bijdrage leveren aan het oplossen van deze vraagstukken en voorbereid worden op de toekomstige beroepspraktijk. Deze beurs biedt mogelijkheden om het leren in de leefomgeving sámen met bewoners nog beter neer te zetten, waardoor het leerrendement van onze studenten én van betrokken partners toeneemt."
Toekomstbehendige professionals
"De aanpak vraagt een brede kijk op gezondheid, een interdisciplinaire aanpak en een andere manier van samenwerken", vertelt Dijkstra. "In het huidige onderwijs wordt vaak geredeneerd vanuit sterk afgebakende problemen en het gebruik van stigmatiserende beelden zoals een ongezonde leefstijl of laaggeletterdheid. Om studenten op te leiden tot toekomstbehendige professionals is het daarom van belang dat leren plaatsvindt in de leefomgeving van bewoners, die soms ook cliënt of patiënt zijn."
Verbinding onderwijs, onderzoek en praktijk
Daarnaast worden onderwijs, onderzoek en praktijk organisch met elkaar verbonden. Ze versterken elkaar en dragen bij aan het inzetten van bestaande kennis, het opdoen van nieuwe praktijkkennis en aan de professionele ontwikkeling van studenten en de deskundigheid van zorg- en welzijnsprofessionals, wijkpartners, docenten en onderzoekers.
We zetten in op de ontwikkeling van wijkgerichte activiteiten, aangepast aan de specifieke context.
Rivierenwijk Deventer
De komende anderhalf jaar doen studenten van het Smart Solution Semester in de Rivierenwijk in Deventer kennis op door te participeren binnen bewonersinitiatieven. Yvonne Kerkhof: "We zetten in op de ontwikkeling van wijkgerichte activiteiten, aangepast aan de specifieke context. Deze wijk kenmerkt zich door een hoge populatie ouderen met een Turkse migratieachtergrond. Vooral veel ouderen met een Turkse migratieachtergrond voelen zich eenzaam door hun ongunstige gezondheid, sociaaleconomische status en lagere sociale participatie. De afgelopen jaren is geïnvesteerd in het opbouwen van een vertrouwensrelatie met vrouwen van wie de meesten een Turkse migratieachtergrond hebben. Verschillende factoren zorgen ervoor dat deze vrouwen een kwetsbare gezondheid hebben. Dat is zorgwekkend. De samenwerking tussen de vrouwen en studenten heeft al mooie producten opgeleverd. Het is fantastisch dat we deze beurs hebben ontvangen. Hiermee kan ik ons werk in de Rivierenwijk voortzetten."
Studenten leren een Turkse volksdans van de vrouwen in de Rivierenwijk. Foto: Robyn Ankoné
Het Comeniusprogramma van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO) draagt bij aan de vernieuwing en verbetering van het mbo, hbo en wo in Nederland. Dit komt direct ten goede aan studenten en stelt onderwijsprofessionals in staat om hun ideeën voor onderwijsvernieuwing in de praktijk te brengen. Het project 'De kracht van de leefomgeving als krachtige leefomgeving' wordt mogelijk gemaakt dankzij toekenning van Comenius Teaching Fellows-subsidie en heeft een looptijd van anderhalf jaar.
