Living Labs als win-win situatie

De Living Labs van Smart Health richten zich op thema’s rondom leefstijl, gezondheidsbevordering, ontmoeten en bewegen. De labs worden gekenmerkt door het belang van samenwerking en kennisdeling. Gitte Kloek legt uit: ‘’Het zijn innovatieve omgevingen waarin verschillende partijen, zoals mbo- en hbo-onderwijsinstellingen, gemeentes, zorg- en welzijnsorganisaties én inwoners, samenwerken. Dit maakt het mogelijk om samen en interprofessioneel ervaringen op te doen, onderzoek uit te voeren en oplossingen te zoeken voor vraagstukken die leven in de maatschappij. Doordat inwoners actief worden betrokken bij het ontwikkelen van oplossingen, die direct invloed hebben op hun eigen leefomgeving, wordt de effectiviteit hiervan vergroot.’’

Relevante vraagstukken

Karin Dijkstra: ‘’Wij zien dat we op deze manier relevante vraagstukken vanuit de praktijk kunnen ophalen. Als een onderzoeker een langere tijd verbonden is aan een wijk, weten de inwoners die onderzoeker ook te vinden met nieuwe vraagstukken. Op die manier krijgen we meer inzicht in de vragen die er spelen in een wijk. Hierdoor zijn er in de Rivierenwijk in Deventer inmiddels twee verschillende labs, allebei gericht op een andere groep inwoners. Hier ontwikkelden we bijvoorbeeld een aantrekkelijke wandelroute door de wijk en wijkgerichte activiteiten die passen bij de wensen van de bewoners. Dat vergoot de relevantie van wat we doen en de mogelijke impact. Hiermee laten we zien dat we vraagstukken ook op een andere manier kunnen aanpakken, samen met de betrokken inwoners. Dat past bij onze uitgangspunten als lectoraat.’’

Studenten en het onderwijs

Vanuit het onderwijs wordt binnen de labs samengewerkt met het Smart Solution Semester, waarin studenten van verschillende opleidingen samenwerken aan een project, met de Wijklokalen van de minor Fit4Life, afstudeerprojecten van diverse opleidingen en met mbo-studenten van ROC Twente en Aventus. Studenten in zorg en welzijn kunnen namelijk tijdens hun opleiding al bijdragen aan het oplossen van vraagstukken en zich tegelijkertijd voorbereiden op hun toekomstige professionele praktijk, leggen de lectoren uit. Karin Dijkstra: ‘’De samenwerking met de inwoners staat centraal. Door in contact te komen met wijkbewoners leren studenten zich beter te verplaatsen in deze mensen. In Rivierenwijk werken we bijvoorbeeld samen met ouderen met een migratieachtergrond. Studenten worden tijdelijk een onderdeel van de wijk. Zij geven aan dat ze hierdoor een breder perspectief krijgen op de maatschappij en de ouderen beter leren begrijpen.’’

Gitte Kloek: ‘’Studenten kunnen op deze manier in de praktijk leren van de samenwerking met verschillende partners en inwoners. Dat is een win-win situatie. Je biedt een plek waar ze kunnen ervaren wat ze gaan tegenkomen in hun toekomstige werk. Soms is dit best buiten de comfort-zone van studenten, maar uiteindelijk gaan zij zich meestal verweven voelen met het lab en alles wat daar speelt. Als je ziet dat studenten zich hier ontwikkelen, dan is dat een heel mooi resultaat op het snijvlak van onderwijs en onderzoek.’’

In gang zetten

Als voordelen van de aanpak worden, naast het opleiden van studenten tot toekomstbehendige professionals, ook op opdoen van nieuwe wetenschappelijke inzichten over gezonde wijken en het bevorderen van de gezondheid en het welzijn van wijkbewoners genoemd. Net als de doorontwikkeling van de beroepspraktijk en het realiseren van meer gezonde en inclusieve leefomgevingen. ‘’Maar het is natuurlijk ook gewoon heel leuk om op deze manier te werken en te zien wat er ontstaat’’, vertellen de lectoren. Ook studenten en wijkpartners reageren enthousiast op de werkwijze. Karin Dijkstra: ‘’Wij merken dat wijkpartners en studenten deze manier van werken enorm waarderen. Ook al is het op een relatief kleine schaal en bereiken we niet alle wijkbewoners, toch zetten we samen echt iets in gang.’’

Gezondheid en bewegen

Wat ongeveer vier jaar geleden begon met één Living Lab in de Rivierenwijk in Deventer, is inmiddels uitgebreid naar zes labs in verschillende wijken in de regio. En onlangs werd voor twee labs een nieuwe subsidie toegekend (zie kaders hieronder). Karin Dijkstra vertelt: ‘’Door de succesvolle elementen en methoden te repliceren, kunnen meer gemeenschappen profiteren van de voordelen van Living Labs. Dit leidt tot een bredere maatschappelijke impact en een versterking van de regionale samenwerking’’.

Gitte Kloek vult aan: ‘’Dankzij de positieve resultaten van deze werkwijze kunnen we deze manier van samenwerken verder uitbouwen. Wijkpartners en gemeentes willen hier graag mee verder. Zo wordt in het Living Lab in Weidedorp in Hengelo samen met wijkbewoners in het Wijkhuys gewerkt aan gezondheid, bewegen en activiteiten die passen bij de wensen van de bewoners. Het lab had als doel zich uit te bereiden naar andere steden. De samenwerking werd zo omarmd door alle partners dat we dit hebben kunnen realiseren. Ook in Enschede gaan we nu samen met wijkbewoners aan de slag met gezondheid en bewegen. Daar ben ik trots op.’’

Toekomstige doelen

De lectoren hopen ook in de toekomst te blijven samenwerken en onderzoeken binnen de Living Labs. Karin Dijkstra: ‘’Het zou mooi zijn als we op er op alle plekken waar onze vraagstukken leven in slagen om onderzoek zó dichtbij te praktijk te brengen dat we kunnen samenwerken met de mensen om wie het gaat.’’

Gitte Kloek: ‘’Smart Health richt zich op gezondheidsbevordering en gepersonaliseerde zorg. Ik zou het heel mooi vinden als we voor alle thema’s die belangrijk zijn voor Smart Health een lab kunnen opzetten, ook in de context van de zorg. Waarin we aan een gezamenlijk zorg-vraagstuk samenwerken met patiënten, cliënten, studenten en zorgprofessionals. In een Living Lab ontstaan dankzij de samenwerking namelijk andere gesprekken, ingevingen en oplossingen. Dat is de kracht van een Living Lab.’’

Nieuwe subsidies voor Living Labs Apeldoorn en Hengelo

Fotografie: Thomas Busschers