Bruisend Living Lab brengt wijkbewoners Hengelo in beweging

Door middel van de inzet van sport en bewegen wilde het project de beweeg- en sportdeelname, en daarmee de gezondheid, van de buurtbewoners bevorderen. Doel was ook om een volwaardig en duurzaam living lab te ontwikkelen, met een divers netwerk van samenwerkingspartners en participatie van bewoners. Dat is gelukt. De afgelopen anderhalf jaar zijn in het Wijkhuys passende activiteiten opgezet rondom bewegen en sport, met aandacht voor de sociale component. Hierbij stonden de wensen van de wijkbewoners nadrukkelijk centraal.

Marsha Bisschop, hoofddocent en thema-expert onderzoek bij het lectoraat Smart Health en wijkdocent en regisseur van het living lab in Hengelo vertelt: ‘’We zijn hier in het Wijkhuys begonnen met studenten van de Saxion-minor Fit4Life, die zich richten op leefstijlcoaching. Zij werken in Hengelo samen met studenten van de opleiding Sport en Bewegen van het ROC van Twente. We gebruiken het concept Positieve Gezondheid, dus we werken vanuit een brede benadering rondom gezondheid. Bewegen hoeft niet per se een doel op zich te zijn, maar kan ook een middel zijn om bijvoorbeeld eenzaamheid te verkleinen, sociale contacten en mentale gezondheid te vergroten of zingeving te geven. De sociale binding speelt een belangrijke rol."

Wensen en behoeftes bewoners

Op verschillende manieren zijn de wensen en behoeften en eventuele knelpunten rondom het thema sport, bewegen en gezondheid opgehaald bij de bewoners van de wijk. Zo konden zij met behulp van een ‘wensenboom’ aangeven aan welke activiteiten zij behoefte hebben. Maar ook tijdens brainstormsessies, informele gesprekken en co-creatie-sessies konden zij hun mening geven. Marsha: ‘’Wederkerigheid staat hierbij centraal, dus we wilden de buurtbewoners ook iets bieden voor hun medewerking en ideeën. Zo hebben we een gratis maaltijd aangeboden die studenten zelf hebben georganiseerd en bereid.’’

Kleine stapjes

Studenten hebben tijdens het project een wijkscan gemaakt, met gegevens over de wijk. Marsha: ‘’Deze wijk kent delen waar veel eenzaamheid, armoede en sociale kwetsbaarheid voorkomt. Inwoners hebben hier ook vaak minder gezondheidsvaardigheden. In dat gedeelte van de wijk staat ook het Wijkhuys, waar welzijnsorganisatie Wijkracht actief is om de zelfredzaamheid en maatschappelijke integratie van mensen met sociale zorgen te vergroten. We hebben gemerkt dat lichte vormen van beweging vaak al moeite kosten voor deze inwoners. Daarom zijn de activiteiten hierop aangepast. We hebben bijvoorbeeld een Hollandse Spelendag georganiseerd, waarbij we allerlei beweegspellen hebben gedaan en we hebben een leefstijldag gehouden, waar bewegen centraal stond. Daarnaast hebben we aan geïnteresseerde bezoekers individuele sportbegeleiding en voedingsadvies aangeboden. Een groep van vier wijkbewoners is hier mee begonnen. Het mooie is dat deze mensen uiteindelijk elke vrijdagochtend samen zijn gaan sporten. Dat is écht ontstaan vanuit dit living lab en is een enorme winst, want voorheen deden zij dit niet. Dit zijn kleine, maar wel hele belangrijke stappen.’’

Jeu de boulesbaan en activiteiten

Op basis van de wensen en behoeftes van wijkbewoners is een jeu de boulesbaan aangelegd en wordt er yoga gegeven. Ook zijn er verschillende activiteiten, zoals een muziek- en pubquiz, georganiseerd en is er een activiteitencommissie opgericht, die bestaat uit wijkbewoners. Momenteel wordt er gewerkt aan een jaarkalender, waarin alle activiteiten worden vastgelegd per seizoen en rondom de feestdagen.

Het enthousiasme van de wijkbewoners over de aanpak van het living lab is groot. Marsha: ‘’De bewoners komen enthousiast op de georganiseerde activiteiten af. En we krijgen hele positieve reacties na afloop van activiteiten, zoals ‘hier willen we vaker aan meedoen’. Ook is het mooi dat er een activiteitencommissie is opgericht. Hierdoor komt het initiatief namelijk vanuit de bewoners, in plaats vanuit de sociaal-werkers van Weidedorp. Op die manier worden de bewoners actief betrokken bij de programmering en organisatie van activiteiten.’’

Aansluiten op de realiteit

Ook de samenwerkingspartners zijn enthousiast over het project. Arie Fröberg, beweegcoördinator bij Wijkracht vertelt: ‘’Voor mij is het living lab een bruisende plaats waarin onderzoek, leren, ontwikkelen, uitproberen en reflecteren centraal staan. Hier kunnen mensen met een heel leven achter zich en mensen met een heel leven voor zich elkaar ontmoeten, kennis maken en samen iets ondernemen. We focussen op bewegen en gezondheid maar sluiten aan op de realiteit van de bewoners, en voor sommigen het zware leven van alledag.’’ Marsha vult aan: ‘’De sociale binding, dicht bij huis, en een kleine omgeving spelen een belangrijke rol in het Wijkhuys. Tijdens het project is geïnventariseerd welke doelgroep er precies aanwezig is. Dit zijn mensen in een leeftijd tussen ongeveer vijfendertig en zeventig jaar oud, met weinig sociale contacten en met de nodige problemen. Een diverse groep, waarop we aansluiten met onze activiteiten en inzet.’’

Binding onderwijs

Het project werkt nauw samen met verschillende praktijkorganisaties. Daarnaast is er een duidelijke binding met het onderwijs. Saxion-studenten van de minor Fit4Life en studenten van de ROC-opleiding Sport en Bewegen werken samen aan het project. Marsha Bisschop van Saxion-lectoraat Smart Health en Lysbeth de Vries, labcoach en wijkdocent van het ROC van Twente, zijn tevreden over deze samenwerking. ‘’De dynamiek tussen de studenten én tussen de bewoners en de studenten is heel mooi’’, vertellen zij. ‘’Elke student brengt zijn of haar eigen kwaliteiten mee. De studenten zijn aanwezig in het wijkhuis en helpen mee met het organiseren van activiteiten. Zij hebben echt contact met de wijkbewoners en zien wat de opbrengsten van hun werk zijn in de praktijk. We merken dat de studenten hier enthousiast over zijn.’’ Lysbeth vult aan: ‘’Het is geweldig dat studenten op deze manier aan de slag gaan met hun studie. Niet op de traditionele manier in een klaslokaal, maar door ervaring op te doen in de praktijk en door met de doelgroep in gesprek te gaan. Dat is heel leerzaam.’’

Uitbreiding werkwijze

Door het succes van deze samenwerking is de werkwijze inmiddels uitgebreid naar meer wijken. Ook in de wijk Slangenbeek in Hengelo en bij voetbalvereniging Richtersbleek in Enschede werken studenten van het ROC van Twente en Saxion nu op deze manier samen. Marsha: ‘’We hopen deze werkwijze ook naar andere locaties uit te breiden. Het is heel waardevol dat we als docenten, onderzoekers en studenten op deze manier samenwerken met professionals uit de praktijk.’’

De ervaringen in het living lab in Weidedorp hebben er daarnaast voor gezorgd dat deze werkwijze gaat worden toegepast bij bachelor-studenten van de Saxion-opleidingen Verpleegkunde en Fysiotherapie. Samen met gemeentes en praktijkpartners gaan zij in verschillende wijken in Deventer, Almelo, Enschede, Hengelo en Oldenzaal aan de slag op het gebied van gezondheidsbevordering. ‘’Deze interprofessionele samenwerking vinden wij heel belangrijk. Dit is aangejaagd en tot stand gekomen dankzij dit living lab in Hengelo. Dat is een prachtige opbrengst.’’

Laagdrempelig leefstijlprogramma

Het living lab hoopt ook in Weidedorp een vervolg te krijgen en de inzet te kunnen doorzetten. De partners willen de buitenruimte rondom het buurthuis nog beter gaan benutten. Daarnaast zijn zij momenteel bezig om een laagdrempelig en passend leefstijlprogramma op te zetten, waarbij naast voeding en bewegen ook de sociale component aandacht krijgt. Onder professionele begeleiding van een beweegaanbieder zouden inwoners twee keer per week kunnen sporten en bewegen in het Wijkhuys. ‘’We blijven ook de wensen, behoeften en eventuele belemmeringen die wijkbewoners ervaren ophalen, zodat we hierop kunnen inspelen bij het motiveren rondom bewegen.’’

Waardevolle opbrengst

Met het project hebben de partijen samen echt iets kunnen betekenen voor de mensen uit de wijk, stelt Marsha. ‘’Het zijn soms kleine stapjes en we experimenteren met nieuwe ideeën en plannen. Maar uiteindelijk hebben we een structurele activiteitenkalender weten te bewerkstelligen, waarbij de bewoners zelf de eigenaar zijn van de activiteiten. En de wensen rondom bewegen, sporten en gezonde voeding zijn daadwerkelijk opgepakt. Dankzij het living lab zijn we écht in de wijk aanwezig met studenten en is er reuring in het Wijkhuys. Dat hier activiteiten plaatsvinden die passen bij de wensen van de deelnemers is heel mooi voor de wijk en levert veel op voor de bezoekers.’’