Professionele Leergemeenschap: vertragen voor inzicht

Als we Linda en Eline spreken, hebben ze net een kick-off achter de rug voor de derde Professionele Leergemeenschap (PLG) die ze samen met de Politie Oost-Nederland inrichten. Voordat we in die samenwerking duiken: wat is eigenlijk de definitie van een PLG? “Heel praktisch gezien is het een groep van acht tot tien professionals,” legt Linda uit, “die samenkomen om met elkaar te leren. Het is een traject van twintig weken, bestaand uit twee modules van tweemaal vijf EC. Voor die modules kun je ook een hbo-certificaat halen.”

Uiteraard schuilt de kern van een PLG achter die praktische kant. Linda vervolgt: “Het gaat erom dat je blijft groeien in een wereld die constant verandert. Daarom leren wij professionals een aantal future skills aan. Dan gaat het niet eens zozeer om een systeem of een methode, maar meer om hoe je als persoon die vaardigheden voor de toekomst oppakt. Hoe ga ik om met het ongemak dat komt kijken bij complexe uitdagingen?”

Innovatieve aanpak, ander perspectief

Future skills. Complexe uitdagingen. Al snel wordt duidelijk dat er uiteenlopende redenen zijn om te starten met een PLG. Maar wat doe je nou precies in zo’n gemeenschap? Linda geeft aan dat professionals eerst uit de dagelijkse rat race moeten worden getrokken. Hierbij worden ze uitgedaagd om letterlijk te vertragen, wat er bijvoorbeeld voor zorgt dat ze beter naar elkaar gaan luisteren. Gaandeweg worden deelnemers zich samen bewust van een breder perspectief, waarin ze de toekomst en de maatschappij kunnen plaatsen. Zo ontstaan er collectieve drijfveren, en beginnen mensen in te zien wat hun gezamenlijke impact kan zijn. “Daar hoort ook een soort eigenaarschap bij,” zegt Linda. “Waarbij je jezelf in beweging moet krijgen. Wat we professionals leren is om uit- en in te zoomen, en daarbij naar jezelf te kijken. Dan zien mensen soms bijvoorbeeld dat ze vastzitten in hun eigen rol.”

Onderzoeksresultaten van het lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs laten zien dat de PLG Ontdek morgen bij de deelnemers leidt tot de noodzakelijke ontwikkeling van future skills. Dit leidt ook weer tot inzichten tussen deelnemers onderling. “Oh, kijk jij daar zó tegenaan,” illustreert Linda. Het is een opmerking die ze wel eens voorbij hoort komen. Maar voordat er ruimte ontstaat voor andere perspectieven, is er eerst een omgeving nodig waarin mensen zich veilig en gehoord voelen.

Het feit dat de focus in de PLG ligt op het aanleren van future skills – waarbij de opgaves waaraan wordt gewerkt een ondersteunde rol hebben – is iets wat de aanpak van Saxion Parttime School innovatief maakt. De aandacht voor ‘het vertragen’ is een ander innovatief aspect. En het mooie is: als dat vertragen dan eenmaal heeft gezorgd voor het herkennen van collectieve drijfveren, kan er daarna juist versneld worden gewerkt aan gezamenlijke uitdagingen.

Digitale boeven

Verbinden en vertragen zijn kernwoorden voor Linda en Eline. “Linda bekijkt dat heel erg vanuit de mens en het perspectief van de PLG,” zegt Eline, “maar ik bekijk het ook meer gelet op de wereld om ons heen, en vanuit het perspectief van de organisatie. Wat heb je nou nodig in deze tijd? We hebben te maken met ingewikkelde uitdagingen. Als je alleen al kijkt naar vraagstukken rondom het klimaat of ons onderwijs: daarvoor hebben verschillende partijen elkaar steeds meer nodig.”

Hoe draag je als professional in een organisatie bij aan veelomvattende vraagstukken? Je moet dan niet alleen beschikken over de juiste, actuele vaardigheden. Er wordt ook van je verwacht dat je een persoonlijke opgave kunt bepalen, die je weer in relatie moet zien tot een gezamenlijke opgave. Zo kun je collectief gaan leren, en ontstaat er een win-winsituatie voor professionals én organisaties. Een voorbeeld van een organisatie die dat ondervond, is de Politie Oost-Nederland. Eline vertelt: “De politie zegt wel eens dat ze van oudsher vooral gericht zijn op ‘boeven vangen’. Dan komt er een melding en springt er iemand in de auto. Maar de hele samenleving digitaliseert, en dat geldt ook voor criminaliteit en overlast. Dat vraagt om een grote transformatie van de mensen bij de Politie Oost-Nederland. Wat best eng is, natuurlijk. Want je weet dat de context waarbinnen je werkt volledig gaat veranderen.”

Aan de keukentafel

Toen de eerste PLG met de Politie Oost-Nederland net was gestart, dachten de deelnemers vooral dat ze in de toekomst digitaal het verschil zouden maken, in plaats van in de echte wereld. “Maar gedurende het proces kwamen ze tot de conclusie dat het digitale deel meer ondersteunend is,” zegt Linda. “Dat gaf de digitale transformatie voor hen een totaal andere lading.” Wat vervolgens gebeurde was bijzonder, zeker gezien vanuit ‘de stoere politiecultuur’. Linda: “We gaven hen de veilige context en de expertise om daarbinnen te functioneren. Toen begeleidde ik bijvoorbeeld iemand die gewend was om zelf het podium te pakken. Die persoon vertelde dat hij nu heeft geleerd om zijn ego thuis te laten, en vanuit oprechte interesse met iemand het gesprek aan te gaan, alsof hij thuis ‘aan de keukentafel’ zit. Dat zorgde ervoor dat hij zich veel beter in andere perspectieven kon verplaatsen, en draagvlak kon creëren binnen de organisatie.”

Waar ontmoeten mensen elkaar eigenlijk voor de PLG Ontdek morgen? “We bieden deze PLG onder andere aan in Apeldoorn bij het Centrum voor Veiligheid en Digitalisering (CVD)”, zegt Eline. Naast haar werk voor de Academie Bestuur, Recht en Ruimte, zet Eline zich ook in voor dit nationale kennis- en innovatiecentrum, dat ‘een veilige digitale transformatie van de samenleving’ als missie heeft. Eline: “Bij het CVD vinden ontmoetingen plaats met andere onderwijsinstellingen en diverse kernpartners. De PLG met het thema ‘Digitale transformatie’, waar Linda en ik ons mee bezighouden, valt onder de programmalijn Leven Lang Ontwikkelen (LLO).”

Herontdekking

Er zijn dus volop ontwikkelingen op het vlak van de Professionele Leergemeenschap. Toch is de PLG zeker nog geen gemeengoed. “Op termijn willen we sector-overstijgend gaan werken,” zegt Linda. “Wij zien het als hogeschool als onze opgave om samen met organisaties te verkennen op welke wijze we kunnen zorgen dat professionals en organisaties zich op dit gebied maximaal kunnen ontwikkelen.”

Future skills om samen door de nieuwe tijd te kunnen navigeren; het is niet niks waarvoor de PLG Ontdek morgen moet zorgen. Zijn die vaardigheden, die ons beter met grote veranderingen om moeten laten gaan, zelf eigenlijk wel zo nieuw? “Ik denk ergens dat het deels juist oude vaardigheden zijn,” zegt Linda. “Het zijn vaardigheden die we weer terug moeten vinden. Daar willen we mensen in deze uitdagende tijd mee helpen.”

Fotografie: Thomas Busschers