Achtervolgd worden op straat. Iemand die je naroept terwijl je gewoon op weg bent naar je werk. Voor veel vrouwen is straatintimidatie helaas een bekend gegeven. Een groepje Smart Solutions-studenten wilde meer aandacht schenken aan dit maatschappelijke probleem. Ze maakten samen de prijswinnende podcast-reeks ‘Psst Meisje’, waarin ze onder andere spraken met een GZ-psycholoog, jongemannen en ervaringsdeskundigen: “Ik werd achtervolgd op weg naar m’n werk. Toen werd ik klemgereden door een auto.”
Kenmerkend voor veel winnaars: het winnen van een prijs kwam als een verrassing. Het geldt ook voor Irem Yilmaz en Fleur Ganzeboom, twee studenten die deel uitmaakten van een succesvol projectgroepje in het Saxion Smart Solutions-semester. “Wij hadden zelf echt niet het idee dat het allemaal zo goed zou uitpakken,” zegt Irem. “Dat kwam eigenlijk pas op het moment toen we zagen dat we heel veel luisteraars hadden via Spotify.”
De winnaars van de Smart Solutions Award 2024 besloten al in een vroege projectfase dat ze voor een podcast zouden gaan, en dat ze de afleveringen zouden aanbieden via bovengenoemde streamingdienst. De uiteindelijke titel van hun podcast werd – heel toepasselijk – ‘Psst Meisje’. Fleur vertelt: “Het project gaat over straatintimidatie bij vrouwen. Dat is een groot maatschappelijk probleem. Wij wilden graag voor impact zorgen. Het was onze insteek om bewustwording te creëren bij mannen. Eerst vroegen we ons af of zoiets wel haalbaar was in zo’n korte tijd, maar we vonden het belangrijk dat vrouwen zich gehoord voelen. Toen kwam het idee voor de podcast.”
We hebben een enquête uitgezet en kregen respons van 110 vrouwen. Daaruit bleek dat meer dan 50% van de vrouwen wel eens lastig is gevallen.
Meer dan de helft
Met hun podcast wilde het groepje van Irem en Fleur een veilige omgeving creëren voor vrouwen; een omgeving waarin vrijuit kan worden gesproken over een gevoelig thema als straatintimidatie. Om aandacht te krijgen voor hun project, maakte de projectgroep een campagnefilmpje waarin de rollen zijn omgedraaid. “Daarin zie je hoe een man wordt lastiggevallen door vrouwen,” licht Fleur toe. “Dat ziet er voor de meeste mensen heel raar uit. We hoopten dat kijkers zouden denken: hé, wat we hier met z’n allen aan het doen zijn is niet oké.”
Mensen die nog twijfelen of straatintimidatie echt zo’n groot probleem is, kan Irem met gemak uit de droom helpen. “Ja,” zegt ze, “heel groot. We hebben een enquête uitgezet en kregen respons van 110 vrouwen. Daaruit bleek dat meer dan 50% van de vrouwen wel eens lastig is gevallen. Met een open vraag hebben we vrouwen ook aangemoedigd om hun verhalen te delen over wat ze hebben meegemaakt op straat. De verhalen die we terugkregen waren echt heel erg.”
Het was helemaal niet rustig op straat; er waren meerdere auto’s en voetgangers. Dus ja, het kan ook gewoon op klaarlichte dag gebeuren.
Op klaarlichte dag
Het voelt bijna ongepast om na te gaan wat dan ‘heel erg’ of ‘minder erg’ is als het gaat over straatintimidatie. Want hebben we het niet over iets wat altijd ontoelaatbaar is, in welke vorm dan ook? Als Irem en Fleur voorbeelden willen geven van veelvoorkomende vormen van straatintimidatie, geven ze eigenlijk al antwoord op die vraag. “Naroepen,” zegt Irem. “Fluiten,” vult Fleur aan. “Of iemand achternalopen.”
Wie wil er nou achternagelopen worden door een onbekende? Dat het toch nog erger kan, hebben Irem en Fleur allebei ervaren. Irem: “Ik werd achtervolgd op weg naar m’n werk. Toen werd ik klemgereden door een auto. Er zat een man achter het stuur die vroeg of ik een ritje nodig had. Of hij me even bij mijn werk moest afzetten? Hoe laat ben je vrij, hoe laat begin je, dat vroeg hij allemaal. De volgende dag kwam ik hem weer tegen. Waarschijnlijk wist hij waar ik ongeveer woonde, want het was dicht bij mij in de buurt. Hij deed weer precies hetzelfde en reed me klem. Het was helemaal niet rustig op straat; er waren meerdere auto’s en voetgangers. Dus ja, het kan ook gewoon op klaarlichte dag gebeuren.”
Met onze podcast willen we vrouwen laten weten dat ze niet alleen zijn. Je stelt je niet aan, het gebeurt echt ontzettend veel.
Veilig gevoel
Het zijn voorbeelden uit het echte leven die worden behandeld in de prijswinnende podcast-reeks. Bewustwording creëren bij mannen is daarbij zoals gezegd een hoofddoel. “In combinatie met die veilige omgeving voor vrouwen,” benadrukt Fleur. “Er rust nog best wel een taboe op het bespreken van straatintimidatie. Met onze podcast willen we vrouwen laten weten dat ze niet alleen zijn. Je stelt je niet aan, het gebeurt echt ontzettend veel.”
Het gevoel te overdrijven kan bij sommige slachtoffers van straatintimidatie zorgen victim blaming. Vrouwen geven zichzelf dan de schuld voor wat hen is overkomen. Bijvoorbeeld vanuit de redenatie dat ze ‘te uitdagend hebben gedanst tijdens het uitgaan.’ Het overtuigen van vrouwen dat zij het probleem niet veroorzaken: een ander belangrijk doel van het project waarover we in gesprek zijn.
Overigens is de Smart Solutions Award dit jaar niet alleen door vrouwen, maar ook door enkele mannen gewonnen. Irem vertelt over haar medegroepslid Nick: “Hij gaf in het begin van het project al aan dat zijn vriendin hem vaak belt als zij onderweg is naar huis, bijvoorbeeld van een avondje uit. Eigenlijk vindt hij het bizar dat hij er dan voor moet zorgen dat zijn vriendin zich veilig kan voelen.” Fleur herkent zich in dat beeld. “Als het een beetje schemerig begint te worden,” zegt ze, “dan bel ik ook vaak iemand als ik onderweg ben op de fiets. En als ik niemand kan bereiken, dan ‘bel ik nep’ en doe ik alsof ik met iemand praat. Zodat mensen hopelijk denken dat er een bekende van mij in de buurt is. Dat is eigenlijk best wel extreem, maar zo ver gaat mijn gevoel van onveiligheid soms.”
Het geeft zeker een extra boost. Het is een blijk van waardering voor het werk dat we hebben gedaan, maar ook een erkenning van het probleem dat we behandelen.
Bijna 2.000 luisteraars
Genoeg aanleiding dus om ook nu weer aandacht te vragen voor het veelomvattende probleem van straatintimidatie. Is het winnen van de Smart Solutions Award een stimulans voor de projectgroep van Irem en Fleur om door te gaan op de ingeslagen weg? “Ja,” zegt Fleur, “het geeft zeker een extra boost. Het is een blijk van waardering voor het werk dat we hebben gedaan, maar ook een erkenning van het probleem dat we behandelen.”
Op het moment dat we elkaar spreken hebben er al bijna 2.000 mensen naar de podcast-reeks over straatintimidatie geluisterd. Hoewel de reeks daarmee bijdraagt aan verdere bewustwording, is er meer nodig volgens Irem en Fleur. Ze zien ook bij de generatie onder hen helaas nog veel respectloos gedrag richting vrouwen. Hebben ze misschien een advies voor de opvoeders van nu? “Maak het bespreekbaar,” zegt Fleur. “Bijvoorbeeld al voor leerlingen die in groep 8 zitten. Jongens kun je dan vertellen dat je niet zomaar een meisje mag nafluiten of naroepen op straat. Ook thuis moet je er open over spreken, vanaf een jonge leeftijd.” Irem vult aan: “Uiteindelijk hoop ik dat we vrouwen een veiliger gevoel kunnen geven op straat, zodat zij niet meer een man hoeven te bellen wanneer ze naar huis gaan of onderweg zijn naar hun werk.”
Fotografie: Teun Ratering
Meer weten over het Saxion Smart Solutions-semester?
Naar de Smart Solutions-page