‘Onze studenten hebben als toekomstige professionals veel meer nodig dan alleen de kennis van hun eigen vakgebied. De manier waarop ze willen leren is enorm veranderd. Met het Saxion Onderwijsmodel gaan we grote stappen zetten om hen daarmee te helpen. Dat vraagt ook wat van docenten. Ik zie al veel mooie initiatieven bij onze academies, die goed passen bij waar we als hogeschool naartoe gaan.’
Irene Visscher-Voerman hield in december 2018 haar inaugurele rede als lector Innovatief en Effectief onderwijs. Voor ze zich in het najaar van 2017 aan Saxion verbond, was ze 24 jaar werkzaam bij de Universiteit Twente. Onder andere als één van de trekkers van het Twents Onderwijs Model (TOM) en als hoofd van het programmabureau Onderwijsvernieuwing. ‘Achteraf besef ik dat ik altijd passie heb gehad voor onderwijs en leren. Op de grote zolder van mijn ouderlijk huis speelde ik juf, met landkaarten, een aanwijsstok en de oude schoolbankjes die daar stonden. Eén van mijn eerste spreekbeurten in de klas duurde een hele middag. Achter de typmachine zat ik vol overgave instructies te schrijven,’ lacht ze.
Hoe was het om je lectorale rede te houden?
‘Ik vond het, na een jaar oriënteren, inwerken en het samenstellen van onze onderzoeksagenda een heel mooi en belangrijk moment om ons als lectoraat te presenteren. Ik ben iemand die de inhoud, het ontwerpen van onderwijs, graag verbindt met het bepalen van strategie. Waar willen we, kijkend naar de volle breedte van het onderwijs binnen Saxion, met elkaar naartoe? ‘
Kan het model van de UT een blauwdruk zijn voor het SOM, ons Saxion Onderwijsmodel?
‘Ja en nee. De proceservaring die ik bij de Universiteit Twente heb opgedaan, is waardevol. Inhoudelijk moet we als Saxion eigen keuzes maken, die bij ons passen. Als lectoraat kunnen we ons heel breed inzetten. De opleidingen zijn ons directe werkveld. Vanuit de academies krijgen we veel vragen over hoe het onderwijs verbeterd kan worden. Welke rol speelt de docent? Hoe geef je studenten meer regie over hun eigen leertraject? Thema’s verbinden in de volle breedte, die rol past mij. Ik wil met het lectoraat én de docenten binnen de opleidingen onderwijsinnovatie oppakken. Echt samen aan de slag gaan om te ontwerpen en te implementeren. Daar kunnen we vervolgens onderzoek aan verbinden: werkt het, waarom is dat zo en wat hebben andere opleidingen of hogescholen hier aan? De vragen die Saxion heeft, leven ook elders.’
Welke vragen zijn dat?
‘Hogescholen en universiteiten worstelen met het gegeven dat de wereld om ons heen verandert en de vraag hoe ze studenten daar op kunnen voorbereiden. Vanuit die toekomst redeneren we eigenlijk terug naar het hier en nu. We kijken naar wat studenten nu en de komende jaren nodig hebben om de professional van de toekomst te zijn. Daarbij zien we dat het lang niet meer alleen om vakkennis gaat. Het gaat straks meer dan ooit om aanvullende vaardigheden die je hebt als mens en professional. Hoe goed zijn bijvoorbeeld je informatievaardigheden om je te blijven ontwikkelen in je eigen vakgebied? Daarnaast draait het er om hoe goed je in staat bent om óver je vakgebied heen met andere professionals samen te werken. Hoe kun je het gesprek met de ander zo voeren dat je elkaar echt leert begrijpen en dat je de kennis van de ander weer kunt toepassen in je eigen vakgebied? Het Smart Solutions Semester is daar een prachtig voorbeeld van, maar ook bijvoorbeeld een Stadslab.‘
Dat vraagt ook een andere insteek van de docent, lijkt me.
‘Zeker. Docenten zijn er niet alleen meer om hun vakkennis over te dragen, maar om meer dan ooit, samen met de student te kijken naar de vaardigheden die hij of zij nog verder kan ontwikkelen om interdisciplinair te werken. Vragen die daarbij spelen zijn: wie ben ik als mens? Als professional? Waar ben ik goed in? Waar kan ik beter in worden? Ik wil een docent niet zomaar ‘coach’ noemen, maar zijn rol gaat daar wel meer kenmerken van vertonen. Het vraagt ook iets van de studenten trouwens. We zien dat ze eigenlijk heel anders willen leren. Studenten zoeken in alle theorie direct de praktische relevantie. Meer dan ooit willen ze vooral dingen leren en doen die direct voor hen van waarde zijn en die ze leuk vinden. Als ik kijk naar hoe ik leerde en hoe mijn kinderen dat nu doen, dan zie ik een wereld van verschil. Mijn zoon van 9 vindt taal op school saai, maar hij spreekt door zijn liefde voor gamen beter Engels dan ik op die leeftijd had kunnen dromen.’
Waar staan we nu met het Saxion Onderwijsmodel?
‘Afgelopen zomer hebben we de eerste stappen gezet, na een concrete opdracht van het College van Bestuur. Na een oriëntatieperiode zijn we aan de slag gegaan met een programmateam en het vormen van een visie en plan van aanpak. De komende maanden werken we binnen allerlei werkgroepen aan de concretisering van de conceptvisie die nu in de maak is.’
Hoe houden jullie feeling met de onderwijspraktijk binnen Saxion?
‘We hebben binnen alle academies gesprekken gevoerd met studenten en docenten. Ook analyseerden we alle opleidingsvisies. Ik heb natuurlijk niet álles gezien, maar op veel plekken zie ik elementen die terug gaan komen in het Saxion Onderwijsmodel. Ik zag onlangs een prachtig initiatief bij de opleiding Verpleegkunde, waarin studenten in een Serious Game al echt functioneren in wijkteams. Het ene moment gaan ze in gesprek met mensen die vragen hebben over geleverde zorg, vervolgens staan ze een journalist te woord of zetten ze de financiën voor hun manager op een rij. Dat is precies waar het in de praktijk over gaat.’
Alle Saxion-docenten ontvangen deze week ter inspiratie het boekje ‘Perspectieven op curriculuminnovatie in het Hoger Onderwijs,’ met daarin de lectorale rede die Irene Visscher-Voerman, verkort, uitsprak op 12 december 2018.
