Wie is de PD-kandidaat? Dat gaan we ontdekken in een nieuw drieluik over onderzoekers die bezig zijn met hun doctoraatstraject in het hoger onderwijs. Hoe denken zij over de impact die een Professional Doctorate kan hebben? En minstens zo belangrijk: wat drijft hen? De drijfveer van Bastienne Bernasco, die deze reeks aftrapt, blijkt bovenal groen te zijn. Met haar onderzoek naar Learning Communities hoopt ze bij te dragen aan een betere wereld: “Ik ga dingen voor elkaar krijgen in de praktijk, op basis van onderzoek. Daarbij is de wetenschap mijn bron.”
Bastienne Bernasco, hoofddocent en onderzoeker, is gefascineerd door de manier waarop mensen leren in groepen. “Ik had een masterstudie Leren en Innoveren gedaan in Wageningen,” vertelt ze, “en daar was ‘collectief leren’ een van de onderwerpen. Ik was eigenlijk altijd al aan het analyseren hoe dat collectief leren gaat, bijvoorbeeld als we met elkaar in gesprek zijn. Daarom zoomde ik ook altijd heel erg in op het gesprek tussen studenten en begeleiders.”
Een scherpe blik op de wereld om ons heen: een eerste kenmerk dat aan Bastienne als PD-kandidaat kan worden toegekend. Haar fascinatie voor collectief leren bracht haar bij Irene Visscher-Voerman, lector Innovatief en Effectief Onderwijs. Samen met Stephan Corporaal, lector Human Capital, vormt Irene een praktijkgericht team dat Bastienne tijdens haar PD-traject zal begeleiden. Met haar interne opdrachtgevers – Fleur Degeling en Janco Bonnink – wist ze het onderwerp van haar PD-onderzoek verder af te bakenen.
Learning Communities
“We kijken hoe dat collectief leren plaatsvindt in een Learning Community,” zegt Bastienne. “Dat is de setting die we hebben gekozen, omdat het een heel kansrijke en innovatieve setting is. Waarbij meerdere partijen met een gedeelde missie samen leren.” Een voorbeeld van zo’n missie is ‘het opbouwen van een duurzaam voedselsysteem’. In de Learning Communities die Bastienne betrekt bij haar onderzoeksproject, staat altijd een missie centraal die is verbonden met een van de Sustainable Development Goals.
Je kunt een Learning Community adhoc formeren, maar in mijn ogen werkt het pas echt als een paar partijen de continue factor vormen.
Dat de duurzame kant van die missies geen toeval is, zal later in het gesprek duidelijk naar voren komen. Eerst vertelt Bastienne verder over het belang van Learning Communities, waarbij volgens de definitie die zij hanteert altijd een onderwijsinstelling, studenten, bedrijven en in sommige gevallen lokale overheden betrokken zijn. “Je kunt een Learning Community adhoc formeren,” zegt ze, “maar in mijn ogen werkt het pas echt als een paar partijen de continue factor vormen. Studenten werken vaak eenmalig aan een project, maar we willen dat het steeds meer clustert tot een langjarige samenwerking. Met langdurige commitment en continuïteit.”
Bredere blik
Het belang van die toewijding zie je bijvoorbeeld terug bij een Learning Community in de Achterhoek, waarbinnen daadwerkelijk een duurzaam voedselsysteem wordt opgezet. “Wij werken daarin al een jaar of vier samen,” zegt Bastienne. “Het is een project dat gefinancierd wordt vanuit de Provincie. De community bestaat uit scholen, ondernemers en partijen uit de zorg en de toerismebranche.” Niet te vergeten: bij de community zijn ook studenten betrokken. Bastienne: “We hebben gemerkt dat zoiets bijdraagt aan het verbreden van hun blik. Want je zit niet alleen maar in de Saxion-omgeving, maar hebt echt contact met een heel palet aan mensen, professionals en organisaties. Daardoor krijgen studenten het idee: we maken deel uit van iets groters.”
Ik hoop dat ik kan bijdragen aan een betere samenwerking, waardoor er beter wordt geleerd.
Het besef dat je deel uitmaakt van iets groters: een tweede kenmerk van Bastienne als PD-kandidaat. Ze ziet haar onderzoek niet als iets wat ze alleen voor zichzelf doet, maar meer als iets wat kan bijdragen aan grote veranderingen. “Vanuit het onderwijs willen we die Learning Communities stevig inrichten en verankeren,” zegt ze. “Duurzaamheidsvraagstukken zijn complex, daar heb je gewoon veel disciplines voor nodig. Denk aan hoe wij in ons land met water moeten omgaan. Of denk aan maatschappelijke opgaven zoals de energietransitie, klimaatmitigatie en het inrichten van een leefbare omgeving. Dat zijn allemaal complexe vraagstukken, waar meerdere organisaties aan samen moeten werken. Ik hoop dat ik kan bijdragen aan een betere samenwerking, waardoor er beter wordt geleerd. Als docenten die processen dan ook nog beter kunnen begeleiden en meer de rol van facilitator of aanjager krijgen, dan zou ik daarmee erg tevreden zijn.”
Wetenschappelijk inzicht in de praktijk
Waarom koos Bastienne met haar ambities als onderzoeker eigenlijk specifiek voor een PD-traject? Ze vertelt: “Het verschil dat ik nu zie tussen een PhD en een PD, is dat een PD’er wetenschap echt toepast in complexe praktijken. Een PhD’er is meer academische kennis aan het ontwikkelen. Nieuwe kennis. Ik ga dingen voor elkaar krijgen in de praktijk, op basis van onderzoek. Daarbij is de wetenschap mijn bron.”
Naast verschillen, zijn er ook overeenkomsten als het gaat over de vergelijking tussen een PhD en een PD. Bovendien kunnen deze twee ‘promotievormen’ elkaar versterken. “Het is een keten die elkaar kennis doorgeeft,” zegt Bastienne. “Ik heb natuurlijk mijn gezaghebbende bronnen uit de wetenschap. Denk aan Learning Sciences en Veranderkunde.” Wat Bastienne ook opvalt, is de veelzijdigheid die van een PD-kandidaat wordt verwacht. “Ik heb vier rollen,” zegt ze. “In beginsel ben ik professional en onderzoeker. Maar ik ben ook adviseur en innovator, en die rollen moeten we als PD’ers allemaal waarmaken.”
Ik geloof daarbij dus heel erg in een combinatie van disciplines. Je hebt echte techneuten nodig, maar veel gaat ook over het gedrag van mensen.
Impact in het hier en nu
Bastienne is een veellezer. Naast wetenschappelijke literatuur, verslindt ze ook kranten en opiniebladen. Alles om maar te begrijpen wat er in het hier en nu aan de hand is, en dat vanuit verschillende invalshoeken. Het hier en nu: daarin schuilt een gevoel van urgentie. Dat besef – dat sommige innovaties en ontwikkelingen niet op zich kunnen laten wachten – lijkt een derde kenmerk te zijn van Bastienne als PD-kandidaat. “Als je eenmaal gaat lezen over Climate Science,” zegt ze, “bijvoorbeeld het IPCC-rapport… dan besef je hoe gigantisch de impact is van klimaatverandering op alles wat we doen. En dan gaat het niet eens over de toekomst. Kijk, ik heb een moestuin, en daardoor merk ik gewoon hoe droog het vorig jaar was. We leven de laatste tien jaar met allemaal hitte- en droogterecords, maar ook met wateroverlast. Het is niet alleen voor een toekomstige generatie dat je dingen moet gaan regelen. Nee, het is voor nu.”
De urgentie in Bastiennes woorden brengt ons terug bij haar PD-traject, en bij de betekenis daarvan voor al die uitdagingen in het heden. “Ik geloof daarbij dus heel erg in een combinatie van disciplines,” zegt ze. “Je hebt echte techneuten nodig, maar veel gaat ook over het gedrag van mensen. Ik denk dan bijvoorbeeld aan een project in de Learning Community Water, over wateropvang in een wijk met sociale huurwoningen. Wateropvang kun je technisch gezien heel mooi realiseren. Maar als bewoners deze wateropvang niet willen plaatsen in hun eigen achtertuin, dan komt ook het belang van bewustwording om de hoek kijken.”
Strijdbare generalist
In alles wat Bastienne vertelt klinkt strijdbaarheid door. Ze probeert niet moedeloos te worden van enorme uitdagingen als klimaatverandering, maar juist te kijken hoe ze positieve veranderingen teweeg kan brengen in de praktijk. Gelukkig is ze daarbij tijdens haar vijfjarige PD-traject niet alleen. Al voordat ze echt begon, werd ze door haar begeleiders ondersteund bij het schrijven van haar voorstel. Tijdens haar traject kan ze haar ervaringen delen in een PD-groep binnen haar onderzoeksdomein. En hoewel ze zelf niet veel waarde hecht aan het behalen van een titel, gelooft ze wel dat die officiële titel er voor de Professional Doctorate uiteindelijk gaat komen. Een vierde kenmerk van Bastienne als PD-kandidaat? In haar eigen woorden: “Ik specialiseer mezelf nooit in één ding, dat heb ik mijn hele leven al. Maar ook al ga ik me nu toch specialiseren, mijn onderwerp is wel weer breed… Ik blijf een generalist.”
Zeven domeinen
Een onderzoeker die wil beginnen aan een PD-traject, kan dat doen binnen zeven domeinen. In ieder artikel binnen deze reeks, wordt een ander domein onder de loep genomen. Saxion-onderzoeker Bastienne Bernasco voert het onderzoek voor haar Professional Doctorate uit binnen het onderwijsdomein ‘Leren & Professionaliseren’.
